ON LİNE DEMOKRASİ MÜMKÜN MÜ?

      DİJİTALLEŞMEYLE MİLLETVEKİLLİĞİ TARİHE KARIŞIR MI?

    NEVİN BİLGİN

    Dijitalleşmenin bu kadar yoğunlaştığı günümüzde e-demokrasi adı verilen uygulamalar da artık sahnede yerini almaya başladı. Elektronik ortamda oy kullanmaktan, vatandaşın doğrudan demokrasi uygulamasına geçmesine kadar pek çok uygulama denendiği gibi tartışılıyor da. On-line demokraside, vatandaşla iktidar arasında aracı olan milletvekilliğine bile gerek kalmayacak belki gelecekte kim bilir?

     Günümüzdeki elektronik demokrasi uygulamaları ve araçları pek çok ülkede uygulanmaktadır. İnternet teknolojisi siyasal katılım açısından da demokratik katılım süreçlerinin değişmesine yol açtığı gibi demokrasinin şekline de yön verecek nitelikte ilerlemektedir. Birçok ülkede artık kamusal sorunların çözümü ya da müzakere ve oylama gereken durumlarda vatandaşa doğrudan oy kullanma hakkı verilmekte ve dijital ortamlar kullanılmaktadır. Artık vatandaş sandık başına gitmeden e-oylama uygulaması ile oy kullanabilmektedir. Dijitalleşmenin yeni boyutlarıyla birlikte “doğrudan demokrasi” uygulamalarının gündeme gelmesi milletvekilliği gibi aracı kurumlara ihtiyaç kalmayacağı da tartışılan konular arasındadır.

     Makineler aracılığıyla yapılan oylama ile vatandaşın doğrudan yaptığı oylamalarda da bazı tartışmalar vardır. Elektronik oylamada çevrimiçi ortamlara yapılacak siber müdahale ya da güvenli ortamın tam sağlanamaması ve gizli oy prensiplerine uyup uyulmayacağı tartışmaları bulunmaktadır.

     ABD’de 2016 seçimlerinde yapılan elektronik oylamalarda Trump’ı desteklediği belirtilen Rus Hackerlerin sisteme müdahale ettiği yönünde pek çok tartışma yaşanmıştır. Bu iddialar normal oy kullanma yöntemlerinde de değişik boyutlarda tartışılmaktadır.

     Teknolojik gelişmelere bakıldığında elektronik oylama sistemlerine dışarıdan müdahale edilmesinin mümkün olduğu açıktır. O dönemde bu tartışmalar nedeniyle ABD senatosunda araştırma komisyonu kurulmuş ve bu olay araştırılmıştır.

     Dijitalleşme, teknolojik gelişmelerin insan yaşamına yansımasıyla ortaya çıkan bir süreçtir. Bu süreçte, analog olarak yürütülen işlemler ve faaliyetler dijital ortama aktarılarak, dijital olarak yürütülür hale gelmiştir. Dijitalleşme, iş dünyasında büyük bir etki yaratmaktadır. İşletmeler, dijitalleşme sayesinde daha hızlı ve verimli hale gelmekte, iletişim, üretim, satış ve pazarlama süreçleri dijitalleştirilerek işletmelerin rekabet gücü arttırılmıştır.

     Dijitalleşmenin Politik Sürece Etkisi

     Dijitalleşme ve dijital dönüşüm sadece iş dünyasını değil, aynı zamanda toplumsal yapıları, alışkanlıkları ve ilişkileri de kökten değiştirmiştir. Bu süreçlerin gelecekte nasıl şekillenebileceği ve toplumları nasıl etkileyebileceği konusunda da pek çok spekülasyon yapılır hale gelmiştir. Ancak, dijitalleşmenin politik rolleri nasıl etkileyeceği konusunda kesin bir şey söylemek zordur. Dijitalleşme, politik süreçleri ve demokratik katılımı da etkilemektedir. Bu etkilerin tam olarak ne olacağını belirlemek için birçok faktör göz önünde bulundurulmalıdır. Bu faktörler arasında teknolojik gelişmeler, politik ve sosyal yapılar, yasalar ve düzenlemeler ile toplumun dijital teknolojilere adaptasyonu bulunmaktadır.

     Dijitalleşme, politik süreçleri daha şeffaf ve erişilebilir hale getirmesine karşın, zorluklar da getirmektedir. Siber güvenlik ve veri gizliliği gibi konular, dijitalleşmenin politik süreçlere etkisiyle ilgili önemli endişeler yaratmaktadır.

     Memur Yerine Yapay Zekâ

      Dijitalleşme manuel iş süreçlerinde otomasyon yanında, büyük veri analitiği, yapay zeka uygulamaları, dijital platformların yaygın kullanımı, meta teknolojileri de her iş alanına uyarlayarak bir dönüşüm yaratmaktadır. Kamu hizmetlerinde memursuz işlemler çoktan yerini yapay zekaya bırakmış görünmektedir. Çevrimiçi vergi ödemeleri, elektronik kimlik doğrulama ve dijital hükümet hizmetleri vatandaşların devlet hizmetlerine daha hızlı ve sorunsuz erişimini sağlamaktadır. Ulaşım ve altyapıda da dijital dönüşüm, akıllı şehir projeleriyle trafik yönetimi ve enerji tüketimini optimize ederek şehirlerin daha sürdürülebilir ve yaşanabilir hale gelmesi yönünde adımlar atılmaktadır.

     Byung-Chul Han'ın "Enfokrasi: Dijitalleşme ve Demokrasinin Krizi" adlı kitabında, dijital platformların toplumların politik karar alma süreçlerini nasıl yeniden şekillendirdiği incelenmektedir.  Dijitalleşmenin özellikle internet ağları, yapay zekâ ve algoritmalar aracılığıyla işlenen bilginin demokratik süreçleri nasıl etkilediği tartışılmaktadır. Dijital enformasyon rejiminin iletişimsel eylemi ve hakikati nasıl yok ettiği ele alarak, bu durumun demokrasi için oluşturduğu riskler incelenmektedir. Gözetim, söylemsel kamusal alan, iletişim, rasyonalite ve hakikat gibi alanlarda dijitalleşmenin yol açtığı değişim ve söylemsel kamusal alanın viral bilgi ile nasıl yok olduğu anlatılmaktadır. Dijital alanlardaki yanı odalarına sıkışan iletişim dinamiklerinin uzun vadeli düşünme perspektifini zayıflatması ve gerçeklerden uzaklaşma durumuyla karşı karşıya kalınması sorgulanmaktadır.

      Milletvekilliğinin Sonu Mu?

      Yaşanan teknolojik gelişmeler, dijitalleşme, siyaset ve yönetim alanlarında önemli değişikliklere yol açıyor ancak kısa sürede milletvekilliğinin tamamen ortadan kalkması beklenmiyor elbette. Dijital araçlar milletvekillerine işlerini daha verimli yapma, süreç yönetimini iyileştirme ve vatandaşlarla daha iyi iletişim kurma imkânı sağlayabilir. Ancak milletvekilliği gibi temsilcilik görevleri ve demokratik işlerin kısa sürede sonunun gelmesi zor.

      Meclis’te Meta Toplantı Dönemleri Geliyor

      Siber Politikalar Dergisi ve İnsan Hakları Eğitimi Derneği’nin düzenlediği Siber Güvenlik ve İnsan Hakları Programı’nda “Donanım ve Yazılımın Siber Güvenlikteki Rolü” başlıklı sunum yapan TBMM Müşaviri Orhan Gültekin, Meclis’teki kapalı oturumlar yanında Yargıtay’daki üçüncü kişilerin öğrenmemesi gereken müzakerelerdeki meta gözlükler kullanılarak bilgi güvenliğinin sağlanabileceğini söyledi.

Gültekin, siber güvenlikte donanım ve yazılımın birlikte ele alınması gerektiğini, donanımsal ürünleri dışarıdan gelen ataklar için kullanıldığını belirterek, “Networku sağlam sistemde tutmayı sağlar.  Fiziksel güvenlik, donanımın fiziksel erişimin kontrol edilmesine yardımcı olur. Sistem odalarına giriş gibi. Kimlik doğrulaması, yüz tarama sistemleri gibi” bilgisini verdi.

Meta gözlükler konusunda da bilgi veren Gültekin, “Mahrem konularda, güvenlik konularında, örneğin Meclis’te kapalı oturumlarda, Yargıtay’da müzakerelerde üçüncü kişileri ilgilendirmeyen konularda özel bir toplantı salonu tasarlayarak toplantı gerçekleştirilebilir” dedi.

Yakın gelecekte meta gözlüklerin pahalı olmaktan çıkacağını anlatan Gültekin, “Meta gözlükler IP tünellerine sahip. Toplantı salonuna geçip sunumu yapacaksınız. Hoparlörü sadece kulaklığa sahip olan duyabilecek.  Gizlilik, mahremiyet ön plana geçiyor.  Cihazlar bazı katmanları ortadan kaldırıyor. Lokalde üst düzey koruma sağlıyor. İntraneti kullandığınız için dışarı bilgiyi çıkarmıyor. Elektronik imza ile güvenli bir bağlantı sağlamış olabiliyorsunuz. Erişime kapalı sistemler üzerinde kullanılması, içindeki uygulamaların temizlenmiş olması gerekiyor” dedi.

Her verinin siber uzayın konusu olduğunu belirten Gültekin, şunları söyledi:

“Yargıtay’daki müzakere salonu gibi. Konuların kavramların dışarı çıkmaması gerekir. Mecliste kapalı oturumlarda özel konular vardır. Sızmaması gerekir. Sağlık Bakanlığında ihale komisyonunun salonuna kimsenin girmemesi gerekir. Lokalde çalışacak intranet lan denilen çalışacak ortam oluşturulur. Gözlük çalışır. Dışarı bilgi çıkmaz.  Lokal areada çalışırsanız”

Gültekin, Kuzey Kore, Çin ve yakın geçmişte uygulamayı bırakan Suudi Arabistan’ın lokal areada (yerel alan ağı) çalıştıklarını hatırlattı.

 

Dijitalleşme Nedir? Dijitalleşmenin Avantajları ve Dezavantajları (analyticahouse.com)

Dijitalleşme ve Dijital Dönüşümün Toplumsal Hayata Etkisi (iienstitu.com)

Orçun, İmga ve Haklı, Salih Zeki, Sosyal Medya ve Siyasal İletişim,

Aydeniz, Abdülsamet, Enfokrasi, Dijitalleşme ve Demokrasinin Krizi,  2022