FEMEN ve UKRAYNA SAVAŞI: AKTİVİST GRUBUN ROLÜ

ÇIPLAK EYLEMCİLER

 

 

 

 

   NEVİN BİLGİN

   FEMEN aktivist bir sivil toplum grubu. En belirgin özellikleri eylemlerini çıplak olarak yapmaları. Çıplaklıkla hem dikkat çekmeyi hem de çıplaklık tabu olarak görüldüğü için farkındalık yaratmayı amaçlamaktadırlar. Yine kamusal çıplaklığı ifade özgürlüğü hakkını kapsadığını savunmaktadırlar.

   Grubun temel amacı, kadın hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği ve insan hakları konularında farkındalık yaratmak ve seslerini duyurmak olarak belirlenmiştir. Ukrayna’daki cinsel istismar ve toplumsal adaletsizlik gibi sorunları gündeme getirmek amacıyla kurulmuştur.

   Cinsiyet rollerinin, özellikle kadın bedeninin sembolik anlamını taşımasıyla birlikte, 19. yüzyıldan itibaren feminizm hareketi erkek egemen toplumlarda belirgin bir şekilde ortaya çıkmıştır. Bu hareket, kadın merkezli bir akım olarak akademik çalışmalarda da geniş bir yer edinmiştir.

   2008 yılında Ukrayna'da kurulan ve feminist bir hareket olarak nitelendirilen Femen, kadın haklarının savunuculuğunu üstlenerek öne çıkmış ve dünya çapında dikkatleri üzerine çekmiştir.

 fotoğraf kaynağı: PUTIN'IN SAVAŞINI DURDURUN, SLAVA UKRAINI! Paris – FEMEN

    Yeni Dünyanın Yeni Tarzı

    Femen, "yeni dünyanın, yeni dönemin bir tarzı" olarak tanımladığı kendine özgü bir hareket tarzıyla erkek odaklı olduğunu beyan ettiği Ukrayna toplumunda kadınların sesi olma misyonuyla faaliyet göstermiştir. Ancak, Femen'in kadınları cinsel bir meta olarak sunulmasına karşı duruşu ile gerçekleştirdiği eylemler arasında feminist hareketle çelişkili unsurlar taşıdığı eleştirileri de sık sık gündeme getirilmektedir.

     Ukrayna Savaşı’ndaki Eylemleri

     Ukrayna Savaşı'nın patlak verdiği dönemde FEMEN, aktivizm anlayışını genişleterek savaşın etkilerini ve halkın yaşadığı zorlukları da gündeme taşımıştır. Bu süreçte FEMEN'in eylemleri, savaşın kadınlar üzerindeki özel etkilerine ve genel olarak Ukrayna toplumunun yaşadığı travmalara odaklanmıştır. FEMEN'in Ukrayna Savaşı sırasında gerçekleştirdiği önemli eylemlerden bazıları şöyle:

     İnsani Yardım ve Savaş Mağdurlarına Destek: FEMEN aktivistleri, savaşın başlamasıyla birlikte hızla adapte olmuş ve yerinden edilmiş insanlara yardım sağlamak için çeşitli çalışmalar yapmıştır. Özellikle kadınların ve çocukların yaşadığı güçlükleri hafifletmek için insani yardım faaliyetleri yürütülmüştür.

    Putin'e Karşı Protestolar: FEMEN, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik müdahalelerine ve Putin'in politikalarına sert bir şekilde karşı çıkmıştır. Özellikle Paris gibi uluslararası platformlarda düzenlenen protesto eylemleri, savaşın sonlandırılması ve Ukrayna'nın bağımsızlığının korunması çağrılarıyla gerçekleştirilmiştir.

      Fotoğraf kaynak: femen.org

     Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne Entegrasyonunu Destekleme: FEMEN, Ukrayna'nın Avrupa Birliği'ne entegrasyon sürecinin hızlandırılmasını savunmuş ve Avrupa standartlarına uygun demokratik bir Ukrayna vizyonu için çalışmıştır.

     Mültecilere Yardım ve Destek: Savaşın etkisiyle yerinden edilen ve mülteci durumuna düşen Ukraynalılara yönelik destek ve yardım faaliyetleri düzenlenmiştir. Bu eylemler, savaşın insani boyutunu vurgulamak ve yardıma muhtaç insanlara destek olmak amacıyla gerçekleştirilmiştir.

     FEMEN'in Ukrayna Savaşı sırasındaki eylemleri, sadece savaşın siyasi ve askeri boyutlarını ele almakla kalmayıp, aynı zamanda savaşın insanlar üzerindeki derin etkilerini ve toplumun ihtiyaçlarını da ön plana çıkarmıştır.

    Femenlere Eleştirel Yaklaşım

    Akademisyen Ayşad Güdekli'nin Kadın Çalışmaları Bağlamında Eleştirel Bir Yaklaşım Femen" adlı çalışmasında, Femen grubunun kendini günümüz feminist hareketinin öncüsü olarak göstermeye çalışırken çeşitli platformlarda bu iddiasını görsel ve yazılı olarak desteklediği belirtilmektedir. Çalışmaya göre, feminizm hareketinin tarihsel sürecinde geleneksel yaklaşımlardan postmodern feminizme kadar uzanan yolculukta, Femen kendisini farklı bir konumda konumlandırarak dikkat çekmektedir. Özellikle Ukrayna'daki sosyo-politik ve kültürel bağlamda belirginleşen Femen, kadın çıplaklığını kullanarak sisteme karşı mücadelede öne çıkan bir örnek olarak öne çıkmaktadır.

   Femen'in medya ile stratejik bir ilişkisi olduğu görülmektedir. Eylemleri medya tarafından takip edilir ve yayılır. Bu durum, feminizmin kamusal alanda varlık gösterme ve farkındalık yaratma çabalarında medyanın önemli bir rol oynadığını yansıtmaktadır. Femen, çıplak eylemleri aracılığıyla tanınırlığını arttırarak popüler kültürün bir parçası haline gelmeye çalışmıştır.

   Güdekli'nin çalışmasında Femen'in kendini "Modern Amazonlar" olarak tanımlaması ve çıplaklığı eylemlerinde kullanması, feminist hareket içinde farklı algılamalara yol açtığı belirtilerek şu saptamalar yapılmaktadır: 

    "Bu yöntemin kültürel ve ahlaki değerler açısından farklı tepkilere neden olduğu da belirtilmektedir. Bazı çevreler, çıplaklığın pornografik unsurlar içerdiğini ve feminist ideallere ters düştüğünü savunurken, Femen bu yöntemi sisteme karşı etkili bir silah olarak görmektedir.

   Femen'in eylemlerinde kadın bedenini kullanarak elde etmek istediği dikkat çekme amaçları, bazı kesimlerce kadınları cinsel obje olarak kullanmaya teşvik etme riskini taşımaktadır. Ayrıca, grup içinde genç ve fiziksel olarak çekici aktivistlerin öne çıkması, çeşitlilik ve ayrımcılık konularını gündeme getirmiştir.

    Femen'in üstsüz eylemleri, feministler arasında tartışmalara neden olmuştur. Bazıları bu eylemleri kadın bedenini cinsel meta olarak kullanmak olarak görürken, diğerleri ise kadınların özgürleşmesi için cesur bir adım olarak değerlendirmektedir. Bu çelişkiler, feminist eleştirilerin temelini oluştururken, Femen'in amacıyla yöntemi arasında çatışmaları da beraberinde getirmiştir" 

 

       fotoğraf kaynak: femen.org

    FEMEN'in gerçekleştirdiği bazı önemli eylemler:

    Milan Moda Haftası'nda Sıfır Beden Standartlarına Karşı Protesto: Moda endüstrisindeki sıfır beden standartlarını eleştirmek amacıyla gerçekleştirildi.

    Suudi Arabistan'da Kadınların Araç Kullanma Yasaklarına Karşı Eylem: Suudi Arabistan'da kadınların araç kullanmasının yasak olduğu dönemde düzenlendi.

    İstanbul'da Kadına Yönelik Şiddeti Kınama Eylemi: Kadına yönelik şiddeti protesto etmek ve kınamak için gerçekleştirildi.

    Rusya'daki Seçim Hilelerine Karşı Protesto: Rusya'daki seçimlerde hile yapıldığı iddialarına karşı düzenlendi.

   Ukrayna'da Fuhuşa Son Eylemi: Ukrayna'daki fuhuş sorununa dikkat çekmek amacıyla yapıldı.

   Davos Ekonomik Zirvesinde Yoksulluğa Karşı Protesto: Davos'taki ekonomik zirvede dünya yoksulluğuna dikkat çekmek için gerçekleştirildi.

   Türkiye'deki Twitter Engeline Karşı Eylem: Türkiye'de yaşanan Twitter engeline tepki olarak düzenlendi.

   Gezi Parkı Protestolarına Destek Eylemi: Gezi Parkı protestolarına destek vermek amacıyla gerçekleştirildi.

    FEMEN TÜRKİYE ŞUBESİ

    FEMEN Grubu’nun Türkiye’de de şubesi bulunmaktadır. Türkiye'deki ilk eylemi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi'ne (ODTÜ) destek amacıyla düzenlenmiştir. 

    Ayrıca, FEMEN Türkiye'nin 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde Ayasofya Meydanı'nda kadınlara yönelik şiddeti protesto etmek için eylem düzenlemiştir. Bu eylem sonrasında grup üyeleri sınır dışı edilmiştir. 

     Bununla birlikte, FEMEN Türkiye'nin destekçilerinden biri olan bir model de suç duyurusuyla karşı karşıya kalmıştır.  FEMEN, Türkiye'de faaliyet gösteren kadınların kendilerinden destek istediklerini belirtmiş ve bu destek talebini Venedik Film Festivali gibi uluslararası platformlarda da dile getirmiştir.

 

Kaynak:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/273460 (Güdekli, Ayşad, KADIN ÇALIŞMALARI BAĞLAMINDA ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM FEMEN)

https://femen.org/stop-putins-war-slava-ukraini/

https://www.opendemocracy.net/en/odr/war-with-russia-changed-ukraine-feminist-movement/

FEMEN Türkiye Şubesini Açtı (sariyertimes.com)

Çıplaklık ve protesto - Vikipedi (wikipedia.org)