İŞTE DÜNYANIN FEMİNİST ŞEHİRLERİ! 

NEDEN TÜRKİYE'DE YOK?

NEVİN BİLGİN 

Toplumsal cinsiyet eşitliğine dayalı şehircilik uygulamaları, kentlerin herkes için daha güvenli, erişilebilir ve yaşanabilir olmasını sağlamak amacıyla dünya çapında giderek önem kazanıyor. Bazı şehirler, bu konuda attıkları yaratıcı ve kapsayıcı adımlarla feminist şehircilik anlayışını benimseyerek topluma örnek oluyor. 

İşte, feminist şehircilik anlayışının öncüsü olan bazı şehirler ve toplumsal eşitlik odaklı yaklaşımları:

Barcelona, İspanya ve Süper Blok Projesi

Barselona, kadınlar için daha güvenli ve erişilebilir kamusal alanlar yaratmak konusunda çeşitli girişimlerde bulunuyor. Bu bağlamda geliştirdiği "Süper Blok" projesi, araç trafiğini azaltarak yaya dostu alanlar yaratmayı hedefliyor. Trafiğe kapatılan bu alanlarda parklar, banklar ve çocuk oyun alanları gibi toplumsal yaşamı destekleyen sosyal alanlar bulunuyor. Bu yaklaşım, şehri kadınlar ve çocuklar için daha güvenli bir hale getirirken, yaya güvenliğine de katkıda bulunuyor.

Glasgow, Birleşik Krallık ve Feminist Kent Ağı

2022 yılında Birleşik Krallık'ın ilk feminist kenti olarak ilan edilen Glasgow, bu unvanı yalnızca sembolik olarak değil, kapsamlı bir şehir planlama vizyonu olarak taşıyor. Şehirde kurulan Liverpool Feminist Kent Ağı, akademik araştırmaları birleştirip daha kapsayıcı kentsel ortamlar yaratmak amacıyla çalışıyor. Şehir, kadınları ve toplumun farklı kesimlerini merkeze alan projeler geliştirerek, cinsiyet eşitliği odaklı şehircilik anlayışını güçlendiriyor.

Viyana, Avusturya ve Kadınlar için Güvenli Alanlar

Toplumsal cinsiyet duyarlı kentsel planlaması ile tanınan Viyana, feminist şehircilik alanında önemli bir örnek. Şehir, kadınlar ve aileler için kamu alanlarını ve ulaşım sistemlerini, toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifine göre yeniden tasarlıyor. Bu uygulamalar arasında parklarda güvenli yürüyüş yolları, çocuklu kadınlar için oyun alanları ve toplu taşımada güvenli alanlar gibi düzenlemeler yer alıyor. Bu yaklaşım, kentte yaşayan herkesin kendini daha güvende ve rahat hissetmesini amaçlıyor.

Tokyo, Japonya ve Kadınlar için Daha Çok Kamu Tuvaleti

Tokyo, kadınlar için güvenliği ve erişilebilirliği artırmaya yönelik önlemler alarak, feminist şehircilik vizyonuna katkı sağlıyor. Şehirde halka açık alanlarda daha iyi aydınlatma sağlanırken, kadınlar için daha fazla kamu tuvaleti inşa ediliyor. Bu tür iyileştirmeler, kadınların günlük hayatlarında kendilerini daha güvende hissetmelerine olanak tanıyor ve Tokyo’nun toplumsal cinsiyet eşitliği adına atılan somut adımlarla öne çıkmasını sağlıyor.

New York City, ABD ve Vision Zero Girişimi

New York City de feminist şehircilik anlayışını destekleyen pek çok program ve girişime sahip. "Vision Zero" girişimi, trafik kazalarını azaltmak ve yaya güvenliğini artırmak amacıyla başlatıldı. Bu program, özellikle kadınlar ve çocuklar için güvenli yollar ve kavşaklar tasarlayarak, toplu taşımada güvenliği artırıyor. Aynı zamanda, New York’ta kadınları ve toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyen çeşitli sosyal hizmetler ve programlar da mevcut.

Umea, İsveç ve Kadınlar için Güvenli Alanlar

Umeå, İsveç'in en önde gelen feminist şehirlerinden biri olarak tanınıyor. Şehir, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak amacıyla çeşitli uygulamalara ve projelere imza atıyor. Umeå'da gerçekleştirilen bazı uygulamalar arasında:

Toplumsal Cinsiyet Duyarlı Şehir Planlaması: Umeå, şehir planlamasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeterek, kadınların ihtiyaçlarını ön planda tutan bir yaklaşım sergiliyor. Bu kapsamda, ulaşım sistemleri, parklar ve kamu alanları kadınların güvenliğini artıracak şekilde tasarlanıyor.

Kadınlar için Güvenli Alanlar: Şehirdeki park ve yeşil alanlarda kadınların kendilerini güvende hissetmeleri için aydınlatma, görünürlük ve tasarım unsurlarına dikkat ediliyor. Böylece, kadınların bu alanlarda daha rahat vakit geçirebilmeleri sağlanıyor.

Eğitim ve Bilinçlendirme: Umeå, toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda eğitim programları ve bilinçlendirme kampanyaları düzenleyerek, toplumun tüm kesimlerini bu konudaki farkındalığı artırmaya teşvik ediyor.

Neden Türkiye'de Yok?

Feminist şehircilik; kapsayıcı, güvenli, erişilebilir ve toplumsal cinsiyet eşitliğini odağına alan bir yaklaşım. Ancak, Türkiye’de bu yönde kapsamlı bir girişim veya politika geliştirilebilmiş değil. Şehirlerimizin planlamasında toplumsal cinsiyet eşitliğine öncelik veren, kadınların ve toplumun diğer hassas gruplarının ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran bir bakış açısına henüz rastlanmıyor. Kadınların güvenliği, yaya dostu alanların artırılması, toplumsal cinsiyet duyarlı kamusal alan düzenlemeleri gibi konular, Türkiye'deki şehircilik politikalarında yeterince yer bulmuyor. Kadınlar artık başıboş köpekler ya da güvensiz olması nedeniyle parklara bile giremez olmuş durumda.