DÜNYADA GIDA TERÖRÜ

GIDA MAFYASI, GÜVENSİZ GIDA, FAHİŞ FİYATLAR

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl yaklaşık 600 milyon insan, bozulmuş veya kontamine gıdalar nedeniyle hastalanıyor ve 420 bin kişi hayatını kaybediyor. Gıda sahtekârlığı artık sadece gelişmekte olan ülkelerin değil, gelişmiş ekonomilerin de büyük bir sorunu. Et yerine at ya da eşek eti satılması, zeytinyağına düşük kaliteli yağların karıştırılması, balın şeker şurubuyla seyreltilmesi gibi sahtekârlıklar, gıda sektöründe olağan hâle gelmiş durumda. Daha ucuz ve sağlıksız üretim yollarına yönelen firmalar, maliyetleri düşürmek için kimyasal katkılar, yapay renklendiriciler ve raf ömrünü uzatan zararlı maddeler kullanarak halk sağlığını hiçe sayıyor.

NEVİN BİLGİN 

Gıda, insan yaşamının temel taşı olmasına rağmen, günümüzde büyük kartellerin ve gıda mafyasının kontrolünde bir silaha dönüşmüş durumda. Bir yanda sağlığı tehdit eden sahte ve kimyasal dolu gıdalar, diğer yanda açlığı derinleştiren fahiş fiyat politikaları… Küresel gıda mafyası, hem sofralarımıza koyduğumuz yiyecekleri zehirliyor hem de milyonlarca insanın temel gıda maddelerine erişimini kısıtlıyor.

Gıda Mafyası: Sofralarımızı Nasıl Ele Geçirdi?

Gıda sektöründe birkaç büyük şirketin piyasaya hâkim olduğu bilinen bir gerçek. Ancak bu şirketler, sadece üretim ve dağıtım ağlarını kontrol etmekle kalmıyor; aynı zamanda hükümetler üzerinde büyük bir etki kurarak kendi çıkarlarına uygun yasalar çıkarttırıyor. Küresel gıda mafyası, fiyat manipülasyonları yaparak hem çiftçileri hem de tüketicileri sömürüyor.

Özellikle tarım ve hayvancılık sektörlerinde, büyük firmalar küçük üreticileri piyasadan silmek için türlü oyunlara başvuruyor. Küçük çiftçiler düşük fiyatlarla ürünlerini satmaya zorlanırken, market raflarına ulaşan ürünler fahiş fiyatlarla tüketiciye sunuluyor. Aynı zamanda, gıda tekelleri stratejik olarak belirli ürünleri piyasadan çekerek kıtlık algısı yaratıyor ve fiyatları istedikleri gibi yükseltiyor.

Bununla birlikte, gıda mafyasının en tehlikeli yönlerinden biri de sahte ve sağlıksız ürünleri piyasaya sürmesi. Bozuk etlerin kimyasal işlemlerle taze gibi gösterilmesi, zeytinyağına düşük kaliteli yağların karıştırılması, paketli gıdalarda sahte etiket kullanımı gibi yöntemlerle tüketiciler kandırılıyor.

Fahiş Fiyatlar: Gıda Mafyasının En Büyük Silahı

Gıda mafyasının en güçlü olduğu alanlardan biri de fiyat manipülasyonları. Son yıllarda dünya genelinde gıda fiyatları hızla yükselirken, bu artışların çoğu doğal sebeplerden kaynaklanmıyor. Küresel gıda şirketleri ve büyük aracı firmalar, tedarik zincirini kontrol ederek fiyatları istedikleri gibi belirliyor.

Örneğin:

Tahıl piyasası: Dünyada sadece birkaç büyük şirket buğday, pirinç ve mısır gibi temel tahılların büyük kısmını kontrol ediyor. Üretimi kasıtlı olarak kısıtlayarak fiyatları artırabiliyorlar.

Et ve süt ürünleri: Büyük et ve süt şirketleri, üretici çiftlikleri düşük fiyatlarla satın alırken, tüketiciye gelen fiyatları aşırı yükseltiyor.

Sebze ve meyve sektörü: Aracı tüccarlar, çiftçiden çok düşük fiyatla ürün alırken, marketlerde bu ürünleri 5-10 katına satabiliyor.

Bu durum, özellikle düşük gelirli kesimleri vuruyor. Afrika, Asya ve Latin Amerika’da milyonlarca insan açlık sınırında yaşarken, Avrupa ve ABD’de bile sağlıklı gıdaya erişim giderek zorlaşıyor.

Gıda Mafyasına Karşı Ne Yapılabilir?

Bu küresel sömürü düzenine karşı mücadele etmek için bazı adımlar atılabilir:

Gıda kooperatiflerini desteklemek: Küçük üreticilerle doğrudan alışveriş yapmak, büyük şirketlere olan bağımlılığı azaltır.

Gıda etiketlerini dikkatle incelemek: Hangi firmaların sağlıksız ve sahte ürünler ürettiğini takip ederek, bilinçli tüketici olmak.

Denetimlerin artırılmasını talep etmek: Devletlerin, gıda tekellerine karşı daha sıkı denetimler yapması için kamuoyu baskısı oluşturulmalı.

Yerel üreticilerden alışveriş yapmak: Büyük market zincirleri yerine, doğrudan çiftçiden veya pazar yerlerinden alışveriş yapmak gıda mafyasının etkisini azaltabilir.

Gıda, insan hakkıdır ve büyük şirketlerin ya da mafya düzeninin insafına bırakılmamalıdır. Sofralarımızı geri almak için tüketicilerin bilinçlenmesi, üreticilerin desteklenmesi ve devletlerin daha sıkı düzenlemeler getirmesi şart.

Güvensiz Gıdalar: Zehir Sofralarımıza Nasıl Geliyor?

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl yaklaşık 600 milyon insan, bozulmuş veya kontamine gıdalar nedeniyle hastalanıyor ve 420 bin kişi hayatını kaybediyor. Gıda sahtekârlığı artık sadece gelişmekte olan ülkelerin değil, gelişmiş ekonomilerin de büyük bir sorunu. Et yerine at ya da eşek eti satılması, zeytinyağına düşük kaliteli yağların karıştırılması, balın şeker şurubuyla seyreltilmesi gibi sahtekârlıklar, gıda sektöründe olağan hâle gelmiş durumda. Daha ucuz ve sağlıksız üretim yollarına yönelen firmalar, maliyetleri düşürmek için kimyasal katkılar, yapay renklendiriciler ve raf ömrünü uzatan zararlı maddeler kullanarak halk sağlığını hiçe sayıyor.

Gıda güvenliği denetimleri yetersiz kalırken, sahtecilikle mücadelede caydırıcı cezalar getirilmiyor. Üstelik, küresel gıda arzını elinde tutan büyük şirketler, piyasaya hâkim olarak denetim mekanizmalarını da etkisiz hâle getiriyor. Bu yüzden tüketiciler, satın aldıkları ürünlerin ne kadar güvenli olduğunu tam olarak bilemiyor.

Fahiş Fiyatlar: Açlığı Derinleştiren Ekonomik Sömürü

Gıda terörünün bir diğer boyutu, yüksek fiyatlar. Son yıllarda küresel gıda fiyatları, özellikle pandemi, savaşlar ve iklim krizinin etkisiyle rekor seviyelere ulaştı. FAO Gıda Fiyat Endeksi’ne göre, gıda fiyatları 2024’te bir önceki yıla göre %6,7 arttı. Ancak bu artış, sadece doğal krizlerden kaynaklanmıyor. Küresel gıda devleri, stokçuluk ve fiyat manipülasyonları yaparak piyasaları istedikleri gibi yönlendirebiliyor.

Örneğin, bir avuç şirket dünya tahıl piyasasını kontrol ediyor ve bu firmalar üretimi kısıtlayarak fiyatların yükselmesine neden olabiliyor. Benzer şekilde, et ve süt ürünlerinde büyük tekellerin oluşturduğu karteller, fiyatları artırarak milyonlarca insanın sağlıklı gıdaya erişimini zorlaştırıyor.

Üstelik, bu fiyat artışları en çok düşük gelirli kesimleri vuruyor. Afrika’dan Asya’ya, Güney Amerika’dan Ortadoğu’ya kadar milyonlarca insan, temel gıdalara ulaşmakta zorlanıyor. Ekonomik krizler, tarımsal üretimi bitirme noktasına getirirken, küçük üreticiler büyük firmalarla rekabet edemeyip iflas ediyor.

Gıda Terörüne Karşı Ne Yapılabilir?

Bu küresel kriz karşısında, hükümetler ve sivil toplum örgütleri çeşitli çözümler sunmaya çalışıyor. Ancak denetimlerin yetersizliği ve büyük şirketlerin lobi faaliyetleri, kalıcı çözümler üretilmesini zorlaştırıyor. Peki, bu karanlık tablo karşısında tüketiciler olarak neler yapabiliriz?

Bilgi sahibi olmak: Satın aldığımız ürünlerin etiketlerini incelemek, menşei belli olmayan gıdalardan kaçınmak.

Yerel üreticileri desteklemek: Küçük çiftçilerden, kooperatiflerden ve doğrudan üreticiden alışveriş yaparak büyük tekellere olan bağımlılığı azaltmak.

Tüketim alışkanlıklarını gözden geçirmek: İşlenmiş ve ambalajlı gıdalar yerine, doğal ve mümkün olduğunca az işlem görmüş gıdaları tercih etmek.

Denetimlerin sıkılaştırılmasını talep etmek: Yetkililerin gıda sahtekârlığına karşı daha sert önlemler almasını ve tüketici haklarını koruyacak politikalar geliştirmesini istemek.

Gıda, sadece bir ticari meta değil, insan yaşamının sürdürülebilmesi için vazgeçilmez bir unsurdur. Sofralarımıza kadar ulaşan bu sessiz teröre karşı bilinçli ve örgütlü bir mücadele verilmediği sürece, güvenli ve adil bir gıda sistemi kurmak mümkün olmayacaktır.

Kaynakça: 

https://tradingeconomics.com/world/food-price-index

https://www.who.int/health-topics/food-safety?form=MG0AV3#tab=tab_1

https://kleanindustries.com/resources/books-films/food-industry-controlled-mafia-organized-crime/?form=MG0AV3

https://farmonaut.com/asia/turkiyede-tarimsal-girdi-maliyetleri-artisi-gida-guvenligi-ve-ciftci-uzerindeki-etkileri/?form=MG0AV3

https://www.karar.com/ekonomi-haberleri/ciftcilere-bir-darbe-daha-urunleri-tarlada-biraktiracak-zam-yuzde-100-1929355?form=MG0AV3

https://www.tarimdunyasi.net/2019/10/15/liste-yayinlamakla-gida-teroru-onlenemez/?form=MG0AV3

https://www.dunya.com/kose-yazisi/liste-yayinlamakla-gida-teroru-onlenemez/455272?form=MG0AV3