İRAN YAHUDİLERİ

İRAN YAHUDİLERİN İKİNCİ EVİ Mİ TARTIŞMALARI

İRAN PARLAMENTOSUNDA TEMSİL HAKLARI VAR

                                       İranlı Yahudi Şiraz'da  Fotoğraf: Vikipedia

NEVİN BİLGİN

İran, Yahudi topluluğunun en eski yerleşim yerlerinden birisi ve  tarihsel olarak önemli bir kültürel mirasa sahip. Bu topluluk, milattan önceki dönemde Ahameniş İmparatorluğu'nun egemenliği altına girdikten sonra, bölgedeki varlığını sürdürmüştür. Ancak, İran Yahudilerinin günümüzdeki en dikkat çekici özelliklerinden biri, sadece kültürel miraslarıyla değil, aynı zamanda İran Parlamento’sunda (Meclis) temsil edilmeleriyle de öne çıkmalarıdır. İran'da Yahudi topluluğu, resmi olarak tanınan bir dini azınlık olarak, mecliste kendi temsilcilerine sahiptir. 

İran'daki Yahudi nüfusu, yaklaşık 8.000 ila 9.000 kişi arasında değişse de, bu topluluğun siyasi ve toplumsal alandaki etkisi oldukça büyüktür. 1979’daki İran İslam Devrimi sonrası birçok Yahudi’nin İran’ı terk etmiş olsa da, geriye kalanlar, kendilerini yalnızca dini kimlikleriyle değil, aynı zamanda İran’ın sosyal yapısındaki önemli bir paydaş olarak da konumlandırmışlardır. Meclisteki temsil, bu kimliğin ve katkının bir parçasıdır.

Tarihi Kökenler

İran’daki Yahudi varlığı, MÖ 6. yüzyılda, Ahameniş İmparatorluğu’nun Babil’i fethetmesiyle başlamıştır. Büyük Kiros’un, Babil’deki Yahudilere özgürlük tanıması, hem İncil’de hem de tarihsel metinlerde önemli bir yer tutmaktadır. Kiros, Yahudilerin İsrail topraklarına geri dönmelerine izin vermiş, ancak çoğu Yahudi İran’da kalmayı tercih etmiştir. Ester Kitabı’nda geçen olaylar, bu dönemde İran’da yaşayan Yahudilerin yaşamına ışık tutmaktadır. Bugün, İran’daki Yahudi cemaati, bu tarihi mirası derinlemesine taşımaktadır.

            Tahran'da Yahudi Toplantısı. İran İslam devrimi 2. Yılı (Fotoğraf: Vikipedia)

Toplumsal Yapı ve Kültürel Kimlik

İran Yahudilerinin büyük çoğunluğu Farsça konuşur ve kültürel olarak İran toplumunun bir parçası olsalar da, aynı zamanda kendi inançlarını ve geleneklerini sürdürmüşlerdir. Günümüzde, özellikle Tahran ve Şiraz gibi büyük şehirlerde, Yahudi toplulukları varlıklarını sürdürmektedir. İran’daki Yahudi nüfusu, 20. yüzyılda büyük bir değişim geçirmiştir. 1979’daki devrim, birçok Yahudi’nin İran’ı terk etmesine yol açmış, bu durum, İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerdeki Yahudi nüfusunu arttırmıştır.

Günümüz Durumu

İran Hükümeti, Yahudi topluluğunu resmi olarak tanımakta ve onlara dini azınlık olarak bazı haklar sağlamaktadır. Örneğin, İran Parlamento’sunda Yahudiler için bir sandalye ayrılmaktadır. Bu, hem topluluğun toplumdaki görünürlüğünü arttırmakta hem de onların siyasetteki etkilerini sürdürmelerine olanak tanımaktadır. 

1901’deki Tahran’daki isyanlar veya 1910’da Şiraz’da Yahudilerin hedef alınması gibi olaylar da yaşanmıştır. 

Bugün ise, İsrail ve İran arasındaki gerilimler, İran’daki Yahudi toplumu için bir hassasiyet konusu olmaktadır. .

Kültürel ve Dini Yaşam

İran Yahudi toplumu, dini ve kültürel geleneklerini sürdürmeye devam etmektedir. Tahran’daki sinagoglar, Yahudi okulları ve dini kuruluşlar, topluluğun dini kimliğini koruma çabalarını simgelemektedir. Ayrıca, Yahudi dernekleri ve hastaneleri bulunmaktadır. 

Kaynak: 

https://en.wikipedia.org/wiki/Iranian_Jews?form=MG0AV3

https://www.tasnimnews.com/tr/news/2016/02/25/1010593/iran-meclisinde-gayrim%C3%BCslim-ve-az%C4%B1nl%C4%B1k-halk%C4%B1n-vekilleri

https://www.worldjewishcongress.org/en/about/communities/IR?form=MG0AV3

https://www.7dorim.com/en/category/jewish-representatives-to-the-parliament/?form=MG0AV3

https://en.wikipedia.org/wiki/Iranian_Parliament_religious_minority_reserved_seats?form=MG0AV3

https://www.youtube.com/watch?v=mQFGMZXlKws