Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Gençliğin Paramiliter Serüveni
Genç ve Güç Dernekleri
Nevin BİLGİN
II. Meşrutiyet dönemi, Osmanlı Devleti'nin toplumsal ve siyasal olarak yeniden şekillendiği bir zaman dilimidir. Bu dönemde, özellikle İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin etkisiyle, modern anlamda gençlik derneklerinin temelleri atılmış; bu yapılar zamanla paramiliter niteliğe kavuşarak devletin askerî ve milliyetçi politikalarını destekler hale gelmiştir.
İttihat ve Terakki'nin Gençlik İdeali
İttihatçıların Osmanlı ordusuyla olan yakın ilişkileri, gençliği askeri disiplin altında eğitmeyi kolaylaştırmış; Trablusgarp, Balkan ve Birinci Dünya Savaşları gibi uzun süreli sçatlar, bu yapıların toplumsal tabanda kabul görmesine zemin hazırlamıştır. Bu çerçevede kurulan örgütlerin başlında şu yapılar gelmektedir:
Türk Gücü Cemiyeti (1913): Gençlerin fiziksel güçlerini geliştirerek askerliğe hazırlanmasını amaçlayan bir beden terbiyesi cemiyetidir.
Osmanlı Güç Dernekleri: Harbiye Nezareti'ne bağlı olarak faaliyet gösteren, üniformalı eğitim ve talimlerle gençleri disipline eden bir yapıdır.
Osmanlı Genç Dernekleri (1916): Enver Paşa'nın girişimiyle kurulan bu dernekler, 12-17 yaş grubundaki gençleri erken yaşta askeri eğitime tabi tutmuştur.
Keşşaflık ve İzcilik: Bir Batı Modelinin Osmanlıya Uyarlanması
Napolyon'un Prusya'yı işgal etmesi ve Boer Savaşları sırasında gençlerin seferber edilmesiyle başlayan izcilik hareketi, Baden-Powell tarafından "Boy Scout" adıyla kurumsallaştırılmıştır. Bu model, II. Meşrutiyet yıllarında Osmanlı'daki aydınlar tarafından ilgiyle karşılanmış; 1910 yılında Ragıp Nureddin'in "Sây ve Tetebbu" dergisindeki yazısıyla Osmanlı toplumuna tanıtılmıştır. Takip eden yıllarda Galatasaray, Darüşşafaka ve İstanbul Sultanileri gibi kurumlarda keşşaflık (Keşşaflık”, Osmanlı döneminde izcilik kavramı için kullanılan yerli bir terimdi) faaliyetleri başlamış, bu harekete Ahmed ve Abdurrahman Robenson kardeşler öncülük etmiştir.
Harbiye Nazırı Enver Paşa ve Gençlik Politikaları
Enver Paşa, Harbiye Nazırı olarak görev yaptığı dönemde gençliğin askeri eğitimi konusunda sistematik adımlar atmıştır. 1916 yılında kurduğu Osmanlı Genç Dernekleri ile gençleri küçük yaşlardan itibaren askerî disiplinle tanıştırmayı hedeflemiş, bu kapsamda Almanya’dan gelen askeri uzmanlardan da yararlanmıştır. Enver Paşa’nın vizyonu, gençliği hem fiziksel hem de zihinsel açıdan vatan savunmasına hazır birer birey olarak yetiştirmekti. Onun döneminde gençlik hareketleri ilk kez merkezi bir yapı altında toplanmış, eğitim faaliyetleri bizzat ordu tarafından denetlenmiştir.
Cumhuriyet Dönemi
Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçişte, bu paramiliter gençlik yapıları yeni rejimin "milletin askerleşmesi" vizyonuyla da örtüşmüş; izcilik faaliyetleri yanında, Halk Evleri, Türk Ocakları'nın çatısı altında devam ettirilmiştir. Gençliğin disiplinli, milliyetçi ve fiziksel olarak güçlü bireyler olarak yetiştirilmesi, bu yeni dönemin temel eğitim politikalarından biri olmuştur.
İttihat ve Terakki'nin paramiliter gençlik örgütleri, sadece birer askeri eğitim aracı olmayıp, aynı zamanda modern bir vatanseverlik anlayışının toplumsallaşmasını sağlayan yapılar olarak görülmüştür. Bu yapılar, Cumhuriyet dönemi gençlik siyasetinin de temelini oluşturmuştur.
Kaynakça:
Akcan, Erol. İttihat ve Terakki Fırkası'nın Paramiliter Gençlik Kuruluşları
Aytürk, İlker. Yetmişli Yıllarda Ülkücü Hareket ve Komünizmle Para Militer Mücedele
Toprak, Zafer. İttihat ve Terakki'nin Paramiliter Gençlik Örgütleri
Yamak, Sanem. 2. Meşrutiyet Döneminde Paramiliter Gençlik Örgütleri
Beşikçi, Mehmet. Militarizm, Topyekun Savaş ve Gençliğin Seferber Edilmesi: Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu'nda Paramiliter Dernekler. Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar
https://turkmaarifansiklopedisi.org.tr/osmanli-guc-ve-genc-dernekleri
https://tr.wikipedia.org/wiki/Osmanl%C4%B1_G%C3%BC%C3%A7_Derne%C4%9Fi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder