KURTULUŞUN MADDİ TEMELİ: ERZURUM’DAN SİVAS’A BİN LİRA

ATATÜRK’ÜN FEDAKARLIĞI VE ERZURUM KONGRESİNİN MALİYETİ

SADECE ARABALAR İÇİN 400 LİRA GEREKİYORDU

ZEYTİN, EKMEK KUMANYASIYLA YOLA ÇIKTI

 

NEVİN BİLGİN

Mustafa Kemal Paşa, 9. Ordu Müfettişi olarak Samsun’a geldiğinde müfettişliğin üç aylık ödeneğiyle Samsun’a hareket eder. Karargahında da 23 kişi vardır. Ödenek tükenir. Askerlik hayatı boyunca biriktirdiği 800 liranın harcanmasıyla da Erzurum Kongresi’ni yapar. Kongre sona erdiğinde kasada 80 lira vardır. Sivas’a gidecek para da yoktur. Tarih Ağustos 1919 ‘u göstermektedir. Heyet-i Temsiliye’nin giderlerinin karşılanması gerekiyordu. Para ilginç bir yöntemle bulundu.

Arabalar 400 Lira Tutuyor

Yrd. Doç.Dr. Ali Güler’in kaleme aldığı “Atatürk ve Beytülmal” Atatürk’ün Devlet Hazinesine Bakışı adlı kitapta kongrelerin finansmanı konusunu anlatılırken, Erzurum’dan Sivas’a gidecek olan ancak para bulamayan Mustafa Kemal ve arkadaşlarının durumu şöyle anlatılıyor:

“Mustafa Kemal beraberindekilerin para, hesap ve alışverişlerini yürüten Mazhar Müfit Bey olayı şöyle anlatmaktadır.

-Güzel Paşam. Üç, dört arabaya ihtiyacımız var. Bugün belediye reisi ile görüştüm, ucuza bize araba temin edecek. Fakat 400 lira kadar paraya ihtiyacımız olacak. Tabii yol boyunca Sivas’a kadar da para ihtiyacımız olacak.

Kaşlarını çatarak ve dişlerini sıkarak gözlerini masanın üzerinde duran kahve fincanına dikti ve hafif sesle

-Evet, bir de para meselemiz var.

O’nun bu anını ve bu halini görüp de üzülmemenin imkânı yoktu. Bir millet kurtuluşunu yolunda üniformasına ve kesesindeki 800 lirasına kadar maddi her şeyini kaybeden ve bütün zekâ, enerji ve mana kudretini büyük idealine hasreden bir adamın artık hiç olmazsa para mevzuu ile ilgisi olmamalı, bin bir gaile içinde onu düşünmekten azade bulunmalı idi. Onun içindir ki;

-Paşam, siz bu mevzu ile meşgul olmayınız. Elbette bir tedbir düşüneceğiz. Diyerek mevzuu değiştirme kastıyla.”

Meselenin nasıl çözüme kavuştuğunu ise Müdafa i Hukuk Cemiyeti Erzurum Şubesi üyesi Sayın Cevat Dursunoğlu, şöyle anlatmaktadır:

“O gün Mustafa Kemal Paşa’nın yanından gelen Kazım (Dirik) arkadaşlarla Paşa’nın yola çıkmasını sağlamak için bizim para temin etmek vazifemiz olduğunu hatırlattı. Hiç birimizde de para yoktu. Hepimiz kutilayemut yaşayabiliyorduk. Paşaya hiç olmazsa bin lira kadar para temin etmeliydik. İlk tedbir olarak çoluk çocuğumuzun ziynet eşyasına başvurmayı hatırladık. Kadınların gözyaşlarını bakmayacaktık. Fakat bunlaran da boynundna, kolunda ne varsa hepsi muhacirlikte ekmek parası olarak sarf olunmuştu.

Heyet-i Faale azasından emekli Binbaşı Süleyman Bey hızır gibi imdadımıza yetişti. Benim tasarruf edilmiş 900 liram var. Ben 60 yaşına gelmiş bir adamım. Allahın rızasından milletin selametinden başka bir deliğim yok. Bu parayı size veririm. Fakat bu parayı verdiğimizi ne Paşa ne de başka imse bilmeyecek ileride Müdafi Hukukun parası olursa verirsiniz olmazsa helal olsun. O gün Süleyman Bey para getirdi. 100 lira kadar da aramızda topladık. Bin lira yaptık. Kazım delaletiyle Paşa ulaştırdık. Kazım dönüştü Paşa’nın çok memnun olduğunu sevinerek anlattı.

Bu para ile yol hazırlıkları yapıldı. Ekmek, peynir ve zeytinden kumanyalar hazırlanış, kafile 3 otomobil ve üç at arabasıyla 29 Ağustos 1919 gün Erzurum’dan Sivas’a doğru yola çıkmıştı”