GIDA VE TARIMDAKİ GÖRÜNMEZ EL KİMİN? 

KİM BU ARACILAR VE DENETİM NEDEN YOK?

NEVİN BİLGİN

Hep duyarız, "karpuz tarlada çürümeye terk edildi, alıcılar tarlanın tümündeki ürüne 5 bin lira verdi, patlıcan dalında kaldı, limon çürümeye terk edildi" diye...Peki nedeni nedir bunun? Hiç düşündünüz mü? Üretici emek verip mağdur olurken, tüketiciye ürün ulaşamazken, az ürünü yüksek fiyatla pazarlayan kimdir? 

Türkiye’de tarım sektörü, ülkenin ekonomik ve sosyal yapısında önemli bir yer tutmaktadır. Ancak, son yıllarda çiftçiler ve köylüler çeşitli zorluklarla karşı karşıya kaldığı gibi üretici de gıdaya ulaşmakta, yüksek fiyatlara isyan etmektedir. 

Bu zorlukların en önemli sebeplerinden biri, tarım ürünlerinin üreticiden tüketiciye ulaşana kadar geçen süreçte rol oynayan aracıların varlığıdır. Peki, bu aracılar kimdir ve nasıl bu kadar etkili olabiliyorlar? Devletin ilgili kurumları bu aracıları neden denetlemiyor? Bu aracılar vergi veriyor mu? 

Tarım Ürünlerinin Fiyatları ve Pazar Durumu

Çiftçiler, ürettikleri ürünleri pazara götürdüklerinde çok ucuz fiyatlara satıyorlar. Denizli'nin bir mahalle pazarındaki fiyatlara (27 Temmuz 2024 itibariyle baktığımızda) patatesi 10 TL, fasulyeyi 30 TL, karpuzu 5 TL, salatalığı 10 TL, sarımsağı 120 TL, soğanı 10 TL, şeftaliyi 25-30 TL ve üzümü 25 TL gibi fiyatlarla satmaktadır. Ancak, aynı ürünler marketlerde 4-5 katı fiyatlarla satılmaktadır. Bu durum, çiftçilerin ve köylülerin emeklerinin karşılığını alamadığını gösterirken, büyükşehirlerde tüketiciler de yüksek fiyatlar nedeniyle ürünlere ulaşamamaktadır. 

Çiftçilerin Desteklenmesi

Türkiye’de çiftçilere yönelik çeşitli destekleme politikaları bulunmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı, çiftçilere mazot, gübre, tohum, biyolojik ve biyoteknik mücadele gibi konularda destek sağlamaktadır. Ayrıca, 2024 yılı itibarıyla çiftçilere 2 milyar 211 milyon TL destek ödemesi yapılmıştır. Ancak, bu desteklerin yeterli olup olmadığı ve hedef kitleye ne kadar ulaştığı tartışma konusudur.

Aracılar ve Maliyetler

Tarım ürünlerinin üreticiden tüketiciye ulaşana kadar geçen süreçte birçok aracı bulunmaktadır. Bu aracılar, ürünlerin fiyatlarını artıran önemli faktörlerden biridir. Ürünlerin taşınması, depolanması ve pazarlanması sırasında oluşan maliyetler, nihai fiyatlara yansımaktadır. Ayrıca, tarım ürünlerinin fiyatlarının dalgalanması, doğa koşullarından ve arz-talep dengesizliklerinden kaynaklanmaktadır. Tamam. Ama arada para kazanan aracılar. Bundan neden hiç söz edilmez. Fiyat dalğalanmalarına bizzat yol açan bu kişiler kuruluşlar kimlerdir. 

Ancak, bu görünmez elin sahipleri kimdir? Aracılar, tarım ürünlerinin üretiminden tüketimine kadar olan süreçte, özellikle fiyatların artmasında büyük rol oynamaktadır. Üreticiden düşük fiyatla alınan ürünler, tüketiciye ulaşana kadar birkaç katına satılmakta ve bu durum hem üreticiyi hem de tüketiciyi mağdur etmektedir. Aracıların faaliyetleri, çiftçilerin ürünlerini değerinde satamamasına ve tüketicilerin yüksek fiyatlarla karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır.

Çözüm Önerileri

• Doğrudan Satış Kanalları: Çiftçilerin ürünlerini doğrudan tüketicilere satabileceği pazarlar ve online platformlar oluşturulmalıdır.
• Kooperatifleşme: Çiftçilerin kooperatifler aracılığıyla güçlerini birleştirerek, pazarlama ve satış süreçlerinde daha etkin olmaları sağlanmalıdır.
• Desteklerin Artırılması: Tarım desteklerinin miktarı artırılmalı ve bu desteklerin hedef kitleye ulaşması sağlanmalıdır.
• Aracıların Denetimi: Aracıların faaliyetleri denetlenmeli ve haksız fiyat artışlarının önüne geçilmelidir.

ARACILAR NEDEN GÖRÜNMEZ

Türkiye’de tarım sektörünün sürdürülebilirliği, vatandaşların uygun fiyatlı ve sağlıklı ürünlere ulaşması ve çiftçilerin refahı için bu tür önlemler alınması gerekmektedir. Çiftçilerin emeğinin karşılığını alabilmesi ve tüketicilerin uygun fiyatlarla kaliteli ürünlere ulaşabilmesi için tarım politikalarının gözden geçirilmesi önemlidir. 

Evet kim bu gıda aracıları? Köylü ve çiftçiden alıp ürününü tarlasında bırakmasına neden olan kişiler kim? 

Bu görünmez el kim? 

Arada vergi vermeden görünmeden para kazanan, hem üreticiyi hem de tüketiciyi sömüren bu kişiler kim?