AKILLI YAŞAMIN PARADOKSU: 

TEKNOLOJİ VE YALNIZLIK ARASINDA SIKIŞMIŞ BİREYLER

NEVİN BİLGİN

Teknolojinin günlük hayatımızın her alanına nüfuz ettiği bir çağdayız. İnsan ilişkileri de bu yeni dönemle gerilemekte, akıllı evler, akıllı telefonlar,, akıllı saatler, daha birçok akıllı cihaz, bireylerin günlük yaşamlarını kolaylaştırırken, aynı zamanda onları sosyal etkileşimden uzaklaştırmaktadır. Bu durum bireylerin yalnızlaşmasına ve toplumsal bağların zayıflamasına neden olmaktadır. 

DİKMEN: AKIL YENİDEN KURGULANIR OLDU

Prof.Dr. Ahmet Alpay Dikmen'in deyişiyle, "Yeni moda Çinli yaşam tarzı. Gittikçe yalnızlaşmayı özendiren bir tarz... Buna da "smart life" diyorlar. Akıl, insana ait bir şey olmaktan çıkıp kapitalizmin sunduğu bireysel teknolojik yeterliliğe sahip olmak üzerinden kurgulanan bir şey oldu... Akıllı yaşam, bir tarza indirgenmiş durumda ve bu tarz yeni egemen kapitalist Akıl olarak karşımıza çıkıyor... İnsandan uzaklaşmış, teknolojiyle kutsanmış akıllı yaşam." ...

Özellikle Çin'de yaygınlaşan "smart life" yani akıllı yaşam konsepti, modern bireylerin hayatlarını daha verimli ve konforlu hale getirme amacı güdüyor. Smart life, teknolojinin sunduğu olanaklarla bireylerin günlük yaşamlarını daha konforlu ve verimli hale getirmeyi amaçlayan bir konsepttir. Ancak bu yaşam tarzı, bireylerin giderek yalnızlaşmasını teşvik eden bir yapıya dönüşmüş durumda. Akıllı yaşam, bireysel teknolojik yeterlilik üzerine inşa edilen ve kapitalizmin sunduğu imkanlarla şekillenen bir kavram haline gelmiştir. Bu tarz, yeni egemen kapitalist akıl olarak karşımıza çıkarken, sosyal bağların zayıflamasına ve insan ilişkilerinin gerilemesine yol açmaktadır.

Teknolojinin Yükselişi ve İnsan İlişkilerinin Gerilemesi

Bireyler, akıllı cihazların sunduğu kolaylıklar sayesinde günlük işlerini daha hızlı ve verimli bir şekilde yapabilirken, aynı zamanda bu cihazlara bağımlı hale gelmektedirler. Örneğin, akıllı telefonlar sayesinde her an her yerden iletişim kurabilmek mümkün olsa da, bu iletişim genellikle yüz yüze etkileşimin yerini alıyor ve duygusal bağların zayıflamasına neden oluyor. Akıllı ev sistemleri, evdeki tüm işlerin otomatik olarak yapılmasını sağlarken, bireylerin ev içindeki sorumlulukları ve etkileşimleri azalıyor.

Kapitalizmin Yeni Yüzü: Bireysel Teknolojik Yeterlilik

Kapitalizm, akıllı yaşam tarzını bireysel teknolojik yeterlilik üzerinden kurgulayarak, tüketicilere sürekli olarak yeni ve daha gelişmiş teknolojik ürünler sunmaktadır. Bu ürünler, bireylerin hayatlarını kolaylaştırmakla birlikte, onları daha bağımsız ve izole hale getirmektedir. Akıllı yaşam, bireylerin kendi kendine yetebilme kapasitesini artırırken, toplumsal dayanışma ve yardımlaşma gibi değerleri geri plana itmektedir.

Kapitalizmin sunduğu bu bireysel teknolojik yeterlilik, aslında bireyleri daha da yalnızlaştırmakta ve izole etmektedir. Her ne kadar akıllı cihazlar bireylere kendi işlerini yapma ve bağımsız olma imkanı sunsa da, bu durum sosyal bağların zayıflamasına ve toplumsal dayanışmanın azalmasına neden olmaktadır. Bireyler, akıllı cihazlar sayesinde kendi işlerini yaparken, toplumsal yardımlaşma ve dayanışma gibi değerleri göz ardı etmekte ve bu da toplumsal bağların zayıflamasına yol açmaktadır.

İnsandan Uzaklaşmış, Teknolojiyle Kutsanmış Yaşam

Akıllı yaşam tarzı, insandan uzaklaşmış ve teknolojiyle kutsanmış bir yaşam biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yaşam tarzı, bireylerin duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını göz ardı ederek, onları teknolojik cihazlara bağımlı hale getirmektedir. Akıllı cihazlar, bireylerin günlük yaşamlarını kolaylaştırırken, aynı zamanda onların duygusal ve sosyal bağlarını zayıflatmaktadır.

Bireyler, akıllı cihazların sunduğu kolaylıklar sayesinde günlük işlerini daha hızlı ve verimli bir şekilde yapabilirken, aynı zamanda bu cihazlara bağımlı hale gelmektedirler. Örneğin, akıllı telefonlar sayesinde her an her yerden iletişim kurabilmek mümkün olsa da, bu iletişim genellikle yüz yüze etkileşimin yerini alıyor ve duygusal bağların zayıflamasına neden oluyor. Akıllı ev sistemleri, evdeki tüm işlerin otomatik olarak yapılmasını sağlarken, bireylerin ev içindeki sorumlulukları ve etkileşimleri azalıyor.

Dijital Bağımlılık ve Sosyal İzolasyon

Teknolojinin sunduğu kolaylıklar ve eğlence olanakları, bireylerin dijital cihazlara olan bağımlılığını artırmaktadır. Sosyal medya platformları, sürekli olarak bağlantıda kalma ihtiyacı yaratırken, yüz yüze iletişimi azaltmaktadır. İnsanlar, sosyal medya üzerinden arkadaşlarıyla ve aileleriyle iletişim kurarken, gerçek hayatta bu ilişkileri sürdürmekte zorlanmaktadır. Bu durum, sosyal izolasyona ve yalnızlık hissine yol açmaktadır.

Teknolojinin yaygınlaşmasıyla birlikte, yüz yüze iletişim giderek azalmaktadır. İnsanlar, mesajlaşma uygulamaları ve video konferanslar aracılığıyla iletişim kurmayı tercih etmektedir. Bu durum, duygusal bağların zayıflamasına ve empati yeteneğinin azalmasına neden olmaktadır. Yüz yüze iletişim, beden dili ve ses tonu gibi önemli iletişim unsurlarını içerirken, dijital iletişim bu unsurları büyük ölçüde göz ardı etmektedir.

Teknolojinin Psikolojik Etkileri

Teknolojinin aşırı kullanımı, bireylerin psikolojik sağlığını olumsuz etkileyebilir. Sürekli olarak ekran başında vakit geçirmek, depresyon, anksiyete ve uyku bozuklukları gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca, sosyal medya platformlarında sürekli olarak başkalarının hayatlarını izlemek, kıskançlık ve yetersizlik duygularını tetikleyebilir. Bu durum, bireylerin kendilerini daha yalnız ve izole hissetmelerine neden olabilir.

Toplumsal Bağların Zayıflaması

Teknolojinin yaygınlaşması, toplumsal bağların zayıflamasına da katkıda bulunmaktadır. Geleneksel topluluk yapıları ve sosyal etkinlikler, yerini dijital platformlara bırakmaktadır. İnsanlar, fiziksel olarak bir araya gelmek yerine, sanal ortamlarda sosyalleşmeyi tercih etmektedir. Bu durum, toplumsal dayanışma ve yardımlaşma gibi değerlerin zayıflamasına yol açmaktadır.

Çözüm Önerileri

Teknolojinin insanları yalnızlaştırma potansiyelini azaltmak için bazı önlemler alınabilir:

Dijital Detoks: Belirli aralıklarla dijital cihazlardan uzaklaşmak, bireylerin zihinsel ve duygusal sağlığını korumalarına yardımcı olabilir.

Yüz Yüze İletişimi Teşvik Etmek: Aile ve arkadaşlarla daha fazla yüz yüze vakit geçirmek, sosyal bağları güçlendirebilir.

Sosyal Etkinliklere Katılım: Toplumsal etkinliklere ve hobi gruplarına katılmak, bireylerin sosyal çevrelerini genişletmelerine yardımcı olabilir.

Teknoloji Kullanımını Sınırlamak: Teknoloji kullanımını belirli saatlerle sınırlamak, bireylerin daha dengeli bir yaşam sürmelerine katkı sağlayabilir.

Akıllı yaşam tarzı, bireylerin yalnızlaşmasını teşvik eden ve kapitalizmin sunduğu bireysel teknolojik yeterlilik üzerinden kurgulanan bir yaşam biçimidir. Bu yaşam tarzı, insan ilişkilerini geri plana iterek, bireyleri teknolojiye bağımlı hale getirmektedir. İnsandan uzaklaşmış ve teknolojiyle kutsanmış bu yaşam biçimi, toplumsal bağların zayıflamasına ve bireylerin yalnızlaşmasına yol açmaktadır. Akıllı yaşam, yeni egemen kapitalist akıl olarak karşımıza çıkarken, bireylerin duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını göz ardı etmektedir. Bu nedenle, akıllı yaşam tarzının getirdiği yalnızlık ve izolasyonun farkında olarak, toplumsal dayanışma ve yardımlaşma gibi değerleri yeniden ön plana çıkarmak önemlidir. Teknoloji, hayatımızı kolaylaştırırken, insan ilişkilerini ve sosyal bağları olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, teknolojiyi bilinçli ve dengeli bir şekilde kullanmak, yalnızlık ve sosyal izolasyonun önüne geçmek için önemlidir.

Kaynakça. 

https://dergipark.org.tr/tr/pub/ktppdergisi/issue/53603/714636

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/685284

https://teknoloji.org/teknoloji-bizi-yalnizlastiriyor-mu-iki-farkli-bakis-acisi/

Negiz, N. (2018). Teknoloji kullanımı ve bağımlılığı üzerine bir araştırma. In 5. ASM Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Kitabı (pp. 1-17).

Dursun, Ö. (2020). Teknolojinin aileye etkisi: Değişen ailenin dijital ebeveyn ve çocukları. Türkiye Çalışmaları-Sosyal Bilimler.

Özge, Dursun, 2020, Teknolojinin Aileye Etkisi, Değişen Ailenin Dijital Ebeveyn ve Çocukları