DÜNYA BİG MAC HESABINA GÖRE TÜRKİYE NEREDE?

DÜNYA BİG MAC YANİ HAMBURGER HESABI, BİZ SİMİT HESABI YAPIYORUZ?

PEKİ NEDİR BİG MAC HESABI?

NEVİN BİLGİN 

Ekonomik göstergeler, bir ülkenin genel yaşam standartlarını anlamak için önemli birer araçtır. Bu bağlamda, The Economist dergisi tarafından 1986 yılında oluşturulan Big Mac Endeksi, ülkeler arasındaki satın alma gücü paritesini karşılaştırmak için ilginç ve eğlenceli bir yöntem sunuyor. Big Mac, McDonald’s’ın dünya genelindeki şubelerinde satılan, kıyılmış et, marul, domates, turşu, soğan ve özel sos ile hazırlanmış bir hamburgerdir. Peki, Big Mac Endeksi tam olarak nasıl çalışıyor ve Türkiye’nin bu endeks içindeki yeri ne?

Big Mac Endeksi Nedir?

Big Mac Endeksi, farklı ülkelerdeki para birimlerinin satın alma gücü paritesini karşılaştırmak amacıyla McDonald’s restoranlarında satılan Big Mac hamburgerinin fiyatını temel alır. Bu endeksin ardında yatan temel varsayım, Big Mac’in dünya genelinde benzer standartlara sahip olduğudur. Ancak, ülkelere göre fiyat farklılıkları ve yaşam maliyetindeki değişimler bu hesaplamaların doğruluğunu etkileyebilir.

Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP)

Satın alma gücü paritesi (SAGP), döviz kurlarının zamanla ayarlanması gerektiğini savunan bir ekonomik teoridir. Bu teoriye göre, aynı mal sepetinin farklı ülkelerde benzer maliyetlere sahip olması beklenir. Yani, elinizdeki dolarlarla dünyanın neresine giderseniz gidin, benzer ürünleri alabilmeniz gerekir. İşte burada Big Mac devreye giriyor; McDonald’s’ın dünya genelindeki şubelerinde satılan Big Mac, genel yaşam maliyetlerini karşılaştırmak için bir referans noktası oluşturuyor.

Türkiye’nin Durumu

Örneğin, 2023 Temmuz ayı verilerine göre Türkiye’de bir Big Mac’in fiyatı 3,52 Amerikan Doları iken, Amerika Birleşik Devletleri’nde bu fiyat 5,58 Dolar. 

Bu oran, Türk Lirası’nın Amerikan Doları karşısında %36,8 daha ucuz olduğunu gösteriyor. Türkiye, son yıllarda Big Mac Endeksi’nde önemli bir sıralama değişikliği yaşamış durumda. Geçtiğimiz yıl sondan 10. sırada bulunan Türkiye, bu yıl 54 ülke arasında sondan 3. sıraya gerilemiş durumda. Bu durum, Türk ekonomisinin karşı karşıya olduğu zorlukların ve döviz kurlarındaki dalgalanmaların bir yansıması olarak değerlendirilebilir.

Simit Hesabı ve Ekonomik Farklılıklar

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 1993 yılında yaptığı çay ve simit hesabı, Türkiye’nin ekonomik realitelerini gözler önüne seriyordu. O dönem simit ve çay fiyatları üzerinden halkın yaşam maliyetini vurgulayan Erdoğan, bugün simit fiyatlarının artışıyla birlikte bu hesabın geçerliliğini yitirdiğini söyleyebiliriz. Artık, simit hesabı yerine dünya çapında geçerliliği olan Big Mac Endeksi üzerinden yapılan hesaplamalar, Türk halkının yaşam maliyetinin ne kadar yükseldiğini gösteriyor.

Türkiye’nin bu endekste aldığı sıralama, ekonomik zorlukları ve döviz kurlarındaki dalgalanmaları gözler önüne seriyor. Hem Big Mac hem de simit hesapları, ekonomik durumların halk üzerindeki etkilerini anlamak için önemli birer araç. 

Kaynakça: 

https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/ankarada-simide-zam-geldi-iste-erdoganin-cay-simit-hesabina-gore-2246112

https://halktv.com.tr/gundem/simide-gayri-resmi-zam-geldi-erdoganin-cay-simit-hesabi-asgari-ucrete-yaklasti-784521h

https://www.verikaynagi.com/blog/big-mac-endeksi-nedir/

https://finans.mynet.com/haber/detay/b/big-mac-endeksi-nedir-big-mac-endeksi-nasil-hesaplanir/446358/