ENFORMASYON KİRLİLİĞİ VE TOPLUM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

BBC World Service tarafından yapılan bir araştırma, bilgiye duyulan güvenin giderek azaldığını ortaya koymuştur. Araştırmaya katılan 18 ülkeden bireylerin %79'u, internet üzerinden eriştikleri bilgilerin doğruluğuna güvenmediklerini belirtmiştir. 

NEVİN BİLGİN 

Bilgiye erişimin her zamankinden kolay olduğu bir çağda yaşıyoruz. Ancak bu durum, beraberinde bilgi kirliliği gibi büyük bir sorunu da getirmektedir. Bilgi kirliliği, özellikle sosyal medya platformları üzerinden hızla yayılan yanlış, yanıltıcı veya kasıtlı olarak zarar verici bilgileri kapsamaktadır. Bu olgu, bireylerin doğru bilgiye ulaşmasını zorlaştırırken, toplumda güvensizlik ve manipülasyona açık bir ortam yaratmaktadır.

2016 ABD Başkanlık Seçimleri ve Dezenformasyon

Bilgi kirliliğinin etkilerine dair çarpıcı bir örnek, 2016 ABD Başkanlık seçimleri sürecinde yaşanmıştır. 

BuzzFeed (medya, haber, eğlence sitesi) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, seçim kampanyaları sırasında bazı web siteleri tarafından üretilen 20 sahte seçim haberinin yalnızca üç ay içerisinde Facebook üzerinden 8.771.000 kez, Twitter üzerinden ise 7.367.000 kez paylaşıldığı tespit edilmiştir (Silverman, 2016). Bu sahte haberler, toplumun algısını etkilemek ve seçim sonuçlarına doğrudan müdahalede bulunmak amacıyla kullanılmıştır. Bu tür dezenformasyon kampanyaları, bilgiye olan güveni ciddi ölçüde zedelemiş ve toplumda derin bir güvensizlik yaratmıştır.

İnternete Olan Güvenin Azalması

2017 yılında BBC World Service tarafından yapılan bir araştırma, bilgiye duyulan güvenin giderek azaldığını ortaya koymuştur. Araştırmaya katılan 18 ülkeden bireylerin %79'u, internet üzerinden eriştikleri bilgilerin doğruluğuna güvenmediklerini belirtmiştir (Cellan Jones, 2017). Bu oran, bilgi kirliliği ve dezenformasyonun toplum üzerindeki etkilerini anlamak için önemli bir göstergedir. Bilgi kaynaklarına duyulan güvenin azalması, bireylerin doğru bilgiye ulaşma konusundaki şüphelerini artırmakta ve sosyal kutuplaşmayı derinleştirmektedir.

Bilgi ve Enformasyon Ayrımı

Bilgi kirliliği denildiğinde, aslında kastedilen kavramın "enformasyon kirliliği" olduğu unutulmamalıdır. Bilgi ve enformasyon arasındaki fark, bu sorunun temelini anlamada kritik bir öneme sahiptir. Enformasyon, belirli bir bağlama sahip ham verilerden oluşurken, bilgi bu verilerin anlamlandırılmasıdır. Sosyal medyada yayılan yanlış enformasyon, bireylerin tutum ve davranışlarını değiştirme gücüne sahiptir. Manipülasyon olarak adlandırılan bu süreçte, bireylerin iradeleri dışında düşünce ve davranışlarının yönlendirildiği gözlemlenmektedir.

Yanlış Bilgi ve Dezenformasyonun Ayrımı

Yanlış bilgi (misinformation), gerçeğin eksik veya yanlış bir biçimde sunulmasıdır ve genellikle kasıtlı bir niyet içermez. Örneğin, 20 Nisan 2017'de Paris’in Champs Elysees Caddesi’ndeki olaylarda iki polisin öldüğü ve yüzlerce kişinin yaralandığına dair sosyal medyada yayılan haberler, kısa sürede geniş bir kitleye ulaşmıştır. Ancak gerçekte, 13 göstericinin yaralandığı ve can kaybı yaşanmadığı anlaşılmıştır. Bu tür paylaşımlar yanlış bilgi örnekleridir.

Dezenformasyon ise bir kişi, grup veya kurum hakkında kasıtlı olarak zarar vermek amacıyla üretilen yanlış bilgiyi ifade eder. Sistematik bir şekilde planlanan dezenformasyon kampanyaları, toplumda algı yönetiminin bir parçası olarak yürütülmektedir. Bu bağlamda, 2016 ABD seçimlerinde yaşananlar, dezenformasyonun ne denli güçlü bir manipülasyon aracı olabileceğini göstermektedir.

Zararlı Bilgi

Zararlı bilgi (malinformation), doğru bilgilerin kasıtlı olarak bir kişi ya da kuruma zarar vermek amacıyla paylaşılmasıdır. Örneğin, 7 Mayıs 2017 tarihinde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un e-postalarının basına sızdırılması, doğru bilgilere dayanmasına rağmen, Macron’un itibarını zedelemeyi amaçlayan bir zararlı bilgi örneğidir. Bu tür paylaşımlar, toplumda güvensizlik yaratmak ve bireylerin kurumlara olan inancını sarsmak için kullanılmaktadır.

Komplo Teorisi, bir olayın veya durumun,diğer açıklamalar daha olanaklı iken, genellikle siyasal güdülere sahip, kötücül ve güçlü aktörlerin komplolarına başvurularak açıklanmasıdır.