BİLGİ KİRLİLİĞİYLE MÜCADELE REHBERİ

ALGORİTMALARLA KAPALI BİR DÖNGÜNÜN İÇİNDE KALMAMAYA DİKKAT EDİN

GÜVENİLİR KAYNAKLARI VE HESAPLARI TAKİP EDİN

DOĞRULAMA SİTELERİNİ KULLANIN

MEDYA OKUR YAZARLIĞINIZI GELİŞTİRİN

ALTERNATİF HABER KAYNAKLARINI KULLANIN, ÇAPRAZ SORGULAMA YAPIN

REKLAM, SPONSORLU, FONLU HABER VE SİTELERE DİKKAT EDİN

TERSİNE GÖRSEL ARAMA VE WHOİS SORGULAMASI YAPIN

NEVİN BİLGİN

Gelişen teknoloji ve artan küreselleşme ile birlikte bilgiye erişim her zamankinden daha kolay hale geldi. Ancak bu kolaylık, bilgi kirliliği ve dezenformasyon gibi ciddi sorunları da beraberinde getirdi. 

Sosyal medya platformları ve yeni medya türlerinin yaygınlaşması, doğru bilgiye ulaşma ihtiyacını daha da kritik bir hale getirdi. Peki, bu bilgi seli içerisinde gerçeğe ulaşmak için hangi adımları atabiliriz?

1. Güvenilir Kaynakları Takip Edin: Bilgi kirliliğinden korunmanın ilk adımı, güvenilir kaynaklardan bilgi almaktır. Bu noktada şu adımlar izlenebilir:

Çeşitli ve Güvenilir Kaynaklar: Bir haberin veya bilginin doğruluğunu teyit etmek için farklı kaynaklardan kontrol yapın. Örneğin, uluslararası bilinirliği olan BBC, Reuters veya Al Jazeera gibi haber kaynaklarını takip edin.

Doğrulama Siteleri: Teyit.org, PolitiFact ve Snopes gibi platformlar, haberlerin gerçekliğini kontrol etmek için önemli aracılardır.

2. Medya Okuryazarlığınızı Geliştirin: Medya okuryazarlığı, günümüzün bilgi yoğun dünyasında kritik bir beceridir. Bu beceriyi geliştirmek için şunlara dikkat edebilirsiniz:

Eleştirel Düşünme: Her haberi sorgulayan bir yaklaşımla okuyun. Haberin kaynağının motivasyonlarını ve olası önyargılarını değerlendirin.

Bağlamı Anlama: Sosyal medyada yayılan kısa haberlerin tam bağlamını araştırın. Bir bilginin yüzeysel bir görünüşünö dayanarak sonuca varmaktan kaçının.

3. Sosyal Medya Kullanımını Yönetin: Sosyal medya, bilginin en hızlı yayıldığı platformlardan biridir. Ancak algoritmaların çok dikkatli bir şekilde kullanılması gerekir:

Algoritma Yanlılıklarına Dikkat: Sosyal medya algoritmaları, kullanıcıların görmek istediği içeriklere öncelik verebilir. Bu da sizi kapalı bir bilgi döngüsünün içine sokabilir. Bunun önünü almak için farklı görüşlerden haber kaynaklarını inceleyin.

Güvenilir Hesapları Takip Etmek: Resmi ve doğrulanmış haber kaynaklarının hesaplarından bilgi alın.

4. Alternatif Haber Kaynaklarından Faydalanın: Tek bir medya kanalına bağlı kalmamak, daha dengeli bir bakış açısı geliştirmenize yardımcı olabilir:

Uluslararası Medya: Farklı ülkelerin medyası, aynı olay hakkında farklı perspektifler sunabilir. Bu çeşitlilik, daha derinlemesine bir anlayış sağlar.

Yerel Bağımsız Medya: Büyük medya kuruluşlarının gözden kaçırdığı veya farklı bir bakışla ele aldığı konuları yerel bağımsız medya organlarından takip edebilirsiniz.

5. Bilinçli Haber Tüketimi: Haberi tüketirken dikkatli olmak, doğru bilgiye ulaşmanızı kolaylaştırabilir:

Kaynağın Güvenilirliğini Değerlendirme: Haberi yazan veya yayımlayan kişinin ya da kuruluşun geçmişteki itibarını inceleyin.

Reklam ve Sponsorlu İçerik: Haber içeriğinin reklam veya sponsorlu olup olmadığını kontrol edin. Bu tür içeriklerin belli bir ajandaya hizmet etme olasılığı vardır.

6. Doğrulama Araçlarını Kullanmaktan Çekinmeyin: Teknolojik doğrulama araçları, bilgi kirliliğine karşı etkili bir savunma aracı olabilir:

Tersine Görsel Arama: Bir görselin kaynağını ve gerçekliğini doğrulamak için Google Tersine Görsel Arama’yı kullanabilirsiniz.

WHOIS Sorgulaması: Bir web sitesinin sahibi, kayıt tarihi ve diğer bilgileri hakkında bilgi almak için WHOIS sorgulama sistemlerinden yararlanabilirsiniz. Bu, şüpheli sitelerin gerçekliğini sorgulamada etkili bir yöntemdir.

7. Dezenformasyonu Tespit Etmek ve Reddetmek: Yanlış bilgiyle karşılaştığınızda bunu yaymadan önce mutlaka kontrol edin.

EK: 

Tersine Görsel Arama Nedir? 

Tersine görsel arama, internette bulunan bir görselin kaynağını veya benzer görselleri bulmak için kullanılan bir tekniktir. Geleneksel görsel aramaların aksine, tersine görsel arama metin yerine bir görsel kullanarak arama yapmanızı sağlar. 

Görsel Yükleme veya URL Kullanma: Bir arama motoruna (örneğin Google Görseller veya TinEye) görsel yükleyebilir veya görselin URL'sini girebilirsiniz.

Arama Motoru İşlemi: Arama motoru, görselin piksel verilerini analiz eder ve internet üzerindeki benzer veya aynı görselleri bulur.

Sonuçları İnceleme: Arama sonuçlarında, görselin farklı sürümleri, görselin kullanıldığı web siteleri ve ilgili bilgiler bulunabilir.

Kaynak Tespiti: Bir görselin orijinal kaynağını bulmak için kullanılır. Örneğin, bir fotoğrafın ilk kez nerede yayınlandığını öğrenmek.

Telif Hakkı İhlallerini Belirleme: Kendi görsellerinizin izinsiz olarak başka sitelerde kullanılıp kullanılmadığını kontrol etmek.

Sahte Görselleri Tespit Etme: Sosyal medyada paylaşılan bir görselin gerçek olup olmadığını kontrol etmek.

Benzer Görseller Bulma: Aynı veya benzer görselleri bulmak için kullanılır. Örneğin, bir ürünün farklı açılardan çekilmiş fotoğraflarını bulmak.

Google Görseller: Google, görselin bir kısmını analiz ederek internette benzer görselleri bulur. Google Görseller

TinEye: Bu özel arama motoru, yüklenen bir görselin internetteki diğer sürümlerini bulmak için kullanılır. 

Kaynakça: 

https://repository.kisti.re.kr/bitstream/10580/18942/1/journal-11-1-1.pdf?form=MG0AV3

https://academic.oup.com/book/34921/chapter/298508762?form=MG0AV3

https://dergipark.org.tr/tr/pub/ikad/issue/78756/1242863?form=MG0AV3

https://dergipark.org.tr/tr/pub/odusobiad/issue/80702/1186489?form=MG0AV3