TAYLAND İKİYE BÖLÜNÜYOR: ÇİN'İN DESTEKLEDİĞİ 28 MİLYAR DOLARLIK KRA KANALI PROJESİ

KÜRESEL TİCARETE YENİ SU YOLU

NEVİN BİLGİN

Tayland, ülkenin güney bölgesini ikiye ayıracak ve küresel ticaret yollarını kökten değiştirecek devasa bir kanal inşa etmeyi planlanıyor. "Kra Kanalı" olarak bilinen bu proje, Çin’in büyük desteğiyle hayata geçirilmesi düşünülen 28 milyar dolarlık bir girişim. 

102 kilometre uzunluğundaki bu su yolu, Malakka Boğazı’nı bypass ederek gemilerin seyahat mesafesini 1.200 kilometreden fazla kısaltacak.  Bu da, küresel deniz ticaretinin %20’sinin bu kanaldan geçebileceği anlamına geliyor. 

https://www.researchgate.net/figure/The-Kra-Canal-as-the-hub-for-the-Indian-and-Pacific-Ocean-basins-Slika-4-Kra-kanal-kao_fig2_325823936

Projenin tamamlanmasıyla birlikte, yaklaşık 280 bin kişinin inşaat sürecinde çalışması bekleniyor. Kanalın, Tayland’ın ekonomik kalkınmasına büyük katkı sağlayacağı öngörülüyor. Ancak, proje sadece ekonomik faydalarıyla değil, aynı zamanda getirdiği jeopolitik, çevresel ve sosyal etkilerle de tartışma konusu. 

Kanalın inşası henüz kesinleşmemiş olsa da, dünya ticaret sisteminde büyük değişimlere yol açabileceği görülüyor. Eğer proje hayata geçirilirse, Singapur’un liman hâkimiyeti sarsılabilir, Çin’in Hint Okyanusu’ndaki gücü artabilir ve küresel deniz taşımacılığı yeni bir döneme girebilir. 

Çin İçin Stratejik Önemi Büyük Olmaktadır

Çin, Malakka Boğazı’na bağımlılığını azaltma konusunda uzun süredir alternatif yollar aramakta. Malakka Boğazı, Singapur ve ABD tarafından kontrol edilen stratejik bir geçit. Çin’in ticaret yollarının büyük bir kısmı bu boğazdan geçtiği için, jeopolitik risklerle karşı karşıya kalıyor.

Kra Kanalı, Çin’in Hint Okyanusu’na doğrudan erişimini sağlayarak, enerji ve mal taşımacılığı açısından büyük bir avantaj sunuyor.

Bu proje, Çin’in "Kuşak ve Yol Girişimi" (BRI) kapsamında değerlendirdiği önemli altyapı projelerinden biri. Kanalın tamamlanmasıyla birlikte, Çin’in petrol ve gaz ithalatında güvenliği artırması, ticaret rotalarını çeşitlendirmesi ve bölgedeki deniz hâkimiyetini güçlendirmesi bekleniyor. 

Tayland İçin Ekonomik Fırsatlar ve Ayrılıkçı Riskler

Tayland için bu kanalın inşası, ülkeyi küresel deniz ticaretinde önemli bir oyuncu haline getirme potansiyeline sahip.  Kanal, Singapur’un limanlarına olan bağımlılığı azaltarak, Tayland’ı Güneydoğu Asya’nın yeni lojistik merkezi haline getirme potansiyeline sahip. Ayrıca, inşaat sürecinde yüz binlerce kişiye iş olanağı sağlanması bekleniyor.

Ancak, kanal Tayland’ı fiziksel olarak ikiye böleceği için iç siyasi dinamikler üzerinde büyük etkiler yaratabilecek nitelikte. Ülkenin güneyinde, uzun süredir ayrılıkçı hareketlerin aktif olduğu dört il bulunuyor. Kanalın bu bölgeleri ülkenin geri kalanından koparabileceği ve ayrılıkçı talepleri güçlendirebileceği konusunda ciddi endişeler bulunuyor.

Tayland hükümeti, bu durumun ulusal güvenlik açısından doğurabileceği riskleri dikkatle değerlendirmekte. 

Çevresel Kaygılar ve Küresel Ticaret İçin Yeni Bir Dönem

Kra Kanalı, sadece jeopolitik ve ekonomik etkileriyle değil, aynı zamanda çevresel sonuçlarıyla da tartışılıyor. Çevreciler, kanalın inşasının Tayland’ın tropik yağmur ormanlarını tahrip edebileceğini, birçok endemik türü tehdit edebileceğini ve tatlı su kaynaklarını kirletebileceğini dile getiriyor.

Buna karşın, küresel deniz ticareti açısından bakıldığında, kanalın büyük bir dönüşüm yaratacağı öngörülüyor.

Son yıllarda, Süveyş Kanalı'ndaki Ever Given kazası, Panama Kanalı’ndaki kuraklık, Kızıldeniz’deki güvenlik tehditleri ve Karadeniz’de yaşanan çatışmalar, dünya ticaret yollarını ciddi şekilde etkilemiş durumda. Uluslararası Denizcilik Örgütü’ne göre, ticaretin %90’ı deniz yoluyla yapıldığı için, alternatif rotaların geliştirilmesi hayati önem taşımaktadır. Kra Kanalı, bu bağlamda küresel ticarette yeni bir sayfa açabilecek nitelikte. 

ABD Üslerinden Kaçış

Çin için bu proje, enerji güvenliğini artırma ve deniz ticaretinde ABD kontrolündeki sulardan kaçınma fırsatı sunuyor.  Tayland için ise bu kanal, ekonomik büyüme sağlama potansiyeli taşırken, aynı zamanda iç siyasi riskleri ve çevresel tehditleri de beraberinde getiriyor. 

Kaynakça 

https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/mabr-05-2024-0042/full/html?form=MG0AV3

https://unctad.org/publication/review-maritime-transport-2024?form=MG0AV3

https://www.weforum.org/stories/2024/02/worlds-busiest-ocean-shipping-routes-trade/?form=MG0AV3

https://www.gzt.com/video/jurnalist/taylandin-28-milyar-dolarlik-mega-kanal-projesi-ne-2255060?form=MG0AV3