KÜRESELLEŞME VE ABD'NİN YENİ VERGİLENDİRME POLİTİKALARI
ABD'NİN YENİ VERGİLENDİRME POLİTİKASI NE TÜR KRİZLERE YOL AÇABİLİR
1929 EKONOMİK BUHRANI VE SMOOT-HAWLEY TARİFE YASASI
Fotoğraf: https://www.history.com/articles/great-depression-causes
NEVİN BİLGİN
ABD yönetimi, ithal ürünlere yönelik yeni tarifeler getirerek yerli üretimi teşvik etmeyi ve dış ticaret açığını azaltmayı amaçlamaktadır. Özellikle Çin, Vietnam ve Avrupa Birliği gibi büyük ticaret ortaklarına uygulanan ek vergiler, bu ülkelerin ABD ile olan ticaret hacmini doğrudan etkileyerek küresel ticaret dengelerini yeniden şekillendirmektedir.
Çin’e uygulanan %34’lük ek vergi, Vietnam için belirlenen %46’lık gümrük tarifesi ve Avrupa Birliği’ne yönelik kısıtlamalar, ülkeler arası ekonomik ilişkileri giderek karmaşık hale getirmektedir.
Bu politikaların temel hedeflerinden biri, ABD’nin iç piyasasını korumak ve yerli sanayiyi rekabet avantajına kavuşturmaktır. Ancak bu durum, küresel tedarik zincirlerinde bozulmalara yol açarak uluslararası şirketlerin yatırım stratejilerini ve üretim lokasyonlarını yeniden değerlendirmelerine sebep olmaktadır.
KÜRESELLEŞME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
ABD’nin uygulamaya koyduğu yeni vergi politikaları, küreselleşme sürecinin yönünü değiştirebilir. Küreselleşme, ülkeler arasındaki ticaret engellerinin azaltılmasını ve sermaye hareketliliğinin artmasını sağlayarak şirketlerin farklı pazarlara erişimini kolaylaştıran bir süreçtir. Ancak ABD’nin korumacı yaklaşımı, küresel ticaretin serbestleşmesini zorlaştırarak uluslararası yatırımların ve ticaretin hızını kesebilir.
Özellikle gelişmekte olan ülkeler, ABD’nin yeni vergilendirme politikalarından olumsuz etkilenmektedir. Küreselleşmenin önemli bir unsuru olan vergi rekabeti, ülkelerin yatırım çekme stratejilerinde belirleyici bir faktör haline gelmiştir. ABD’nin yeni tarifeleri, bazı sektörlerde maliyetleri artırarak küresel ekonomik büyümeyi baskı altına alabilir. Teknoloji, otomotiv ve enerji sektörlerinde vergi yüklerinin artması, uluslararası ticaretin yapısını değiştirebilir.
DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ’NÜN YAKLAŞIMI
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), küresel ticaretin serbestleşmesini ve adil rekabet koşullarının sağlanmasını hedefleyen bir kuruluş olarak, ABD’nin yeni vergilendirme politikalarına karşı çeşitli değerlendirmelerde bulunmaktadır. DTÖ’nün temel ilkelerinden biri olan “En Çok Kayrılan Ülke Kuralı”, üye ülkelerin ticaret ortakları arasında ayrım yapmamasını zorunlu kılmaktadır. Ancak ABD’nin uyguladığı yeni tarifeler, bu ilkeye aykırı olabilir ve uluslararası ticaret anlaşmazlıklarını beraberinde getirebilir.
DTÖ’nün yanı sıra, Avrupa Birliği, Çin ve gelişmekte olan ülkeler ABD’nin yeni politikalarına karşı sert tepki göstermektedir. Avrupa Birliği, ABD’ye karşı misilleme tarifeleri uygulama sinyalleri verirken, Çin ise ABD menşeli ürünlere ek gümrük vergisi getireceğini duyurdu. Bu gelişmeler, küresel ticaret savaşlarının yeniden alevlenmesine yol açabilir.
PETROL FİYATLARI VE KÜRESEL TİCARET
ABD’nin yeni vergilendirme politikaları, petrol piyasasını doğrudan etkilemektedir. Küresel ticaretin en önemli unsurlarından biri olan petrol, ülkeler arasındaki ekonomik ilişkilerde belirleyici bir rol oynar. ABD’nin ithalat vergilerini artırması ve Çin gibi büyük ticaret ortaklarına ek tarifeler uygulaması, petrol talebini düşürerek fiyatların gerilemesine neden olmuştur.
Son açıklamalara göre, Brent petrolün varil fiyatı %8’in üzerinde değer kaybederek 64,38 dolara düşmüştür. Batı Teksas türü (WTI) ham petrol ise 66,04 dolara gerilemiştir. Bu düşüşün temel nedenlerinden biri, ABD’nin yeni tarifelerinin küresel ticaret savaşlarını kızıştıracağı beklentisidir. Ayrıca, OPEC+ ülkelerinin üretim artışı planları da fiyatların aşağı yönlü hareket etmesine katkıda bulunmuştur.
KÜRESEL TİCARET SAVAŞI
Küresel ticaret savaşı, iki veya daha fazla ülke arasında dış ticaret politikaları nedeniyle ortaya çıkan ekonomik çatışmalardır. Genellikle bir ülke, ithalatı kısıtlamak veya yerli üreticileri korumak amacıyla gümrük vergileri ve tarife dışı engeller uygular. Buna karşılık, etkilenen ülkeler de misilleme tarifeleri getirerek ticaret savaşını derinleştirir.
Örnekler:
ABD-Çin Ticaret Savaşı (2018-2020): ABD, Çin’den ithal edilen ürünlere milyarlarca dolarlık ek gümrük vergisi getirdi. Çin ise ABD menşeli ürünlere karşılık olarak benzer tarifeler uyguladı.
Smoot-Hawley Tarifesi (1930): ABD’nin ithalat vergilerini artırması, Kanada ve Avrupa ülkelerinin misilleme yapmasına neden oldu. Bu ticaret savaşı, Büyük Buhran’ın etkilerini ağırlaştıran faktörlerden biri olarak görülmektedir
ABD-AB Ticaret Gerilimi (1970-1990): ABD ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) arasında yaşanan ticaret savaşları, özellikle tarım ve elektronik sektörlerinde büyük ekonomik kayıplara yol açmıştır
BÜYÜK BUHRAN VE SMOOT-HAWLEY TARİFE YASASI
Smoot-Hawley Tarife Yasası, 1930 yılında ABD'de yürürlüğe giren ve Büyük Buhran döneminde küresel ticaret üzerinde derin etkiler bırakan bir korumacı ticaret politikasıdır. Yasa, Senatör Reed Smoot ve Temsilci Willis Hawley tarafından önerilmiş ve dönemin ABD Başkanı Herbert Hoover tarafından imzalanmıştır.
Yasanın Amacı ve İçeriği
Smoot-Hawley Yasası, ABD'deki çiftçileri ve sanayicileri korumak amacıyla ithal edilen yaklaşık 20.000 ürüne yüksek gümrük tarifeleri getirmiştir. Bu yasa, ithalat vergilerini ortalama %40 oranında artırarak ABD'nin dış ticaret açığını azaltmayı ve yerli üretimi teşvik etmeyi hedeflemiştir. Ancak, bu korumacı yaklaşım, uluslararası ticaret ortaklarının sert tepkilerine yol açmıştır.
Küresel Ticaret Üzerindeki Etkileri
Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte, ABD'nin ticaret ortakları misilleme tarifeleri uygulamaya başlamış ve bu durum küresel ticaret savaşlarını tetiklemiştir. Örneğin, Kanada ve Avrupa ülkeleri, ABD ürünlerine yönelik boykotlar ve ek vergiler getirmiştir. Bu süreçte, ABD'nin Avrupa'dan ithalatı 1929 yılında 1,3 milyar dolardan 1932 yılında sadece 390 milyon dolara düşerken, ABD'nin Avrupa'ya ihracatı da aynı dönemde 2,3 milyar dolardan 784 milyon dolara gerilemiştir.
Büyük Buhran'a Etkisi
Smoot-Hawley Yasası, Büyük Buhran'ın etkilerini daha da ağırlaştıran bir politika olarak kabul edilmektedir. Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte, dünya ticareti 1929-1934 yılları arasında %66 oranında azalmış ve bu durum, küresel ekonomik toparlanmayı zorlaştırmıştır. Ekonomistler, yasanın ABD'deki işsizlik oranlarını artırdığını ve tarım sektöründe ciddi kayıplara yol açtığını belirtmektedir.
Tarihsel Dersler
Smoot-Hawley Yasası, korumacı ticaret politikalarının uzun vadeli ekonomik sonuçları konusunda önemli bir ders niteliğindedir. Yasa, uluslararası ticaretin serbestleşmesinin önemini vurgulayan bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. 1934 yılında Başkan Franklin D. Roosevelt, Reciprocal Trade Agreements Act (Karşılıklı Ticaret Anlaşmaları Yasası) ile Smoot-Hawley Yasası'nın etkilerini hafifletmeye yönelik adımlar atmıştır.
Kaynakça:
https://en.wikipedia.org/wiki/Smoot%E2%80%93Hawley_Tariff_Act
https://www.britannica.com/topic/Smoot-Hawley-Tariff-Act
https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/petrol-fiyatlari-sert-dususunu-surduruyor-opec-ve-ticaret-savaslari-2315846
https://www.memurlar.net/haber/1131961/abd-nin-vergi-karari-sonrasi-petrol-fiyatlarinda-sert-dusus.html
https://www.gercekgundem.com/ekonomi/4-yil-sonra-ilk-defa-trumpin-vergi-politikasi-petrole-de-yansidi-528417
https://daktilo1984.com/d84intelligence/buyuk-buhran-ve-sonrasi-ekonomik-mudahale-neden-endiselendirdi/?gad_source=1&gclid=Cj0KCQjwhr6_BhD4ARIsAH1YdjDTBj3aJkmg_PYc10MF8fG-BRXx4JsgwKjCRANWGNuMukK-gZ5vOWsaAoXGEALw_wcB
https://www.investopedia.com/terms/s/smoot-hawley-tariff-act.asp
https://corporatefinanceinstitute.com/resources/economics/smoot-hawley-tariff-act/
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/803034
https://www.history.com/articles/great-depression-causes
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder