ESKİ MECLİS'E YAKIN BACAĞINDAN ASILAN TOPAL OSMAN OLAYI NEDİR?
ALİ ŞÜKRÜ BEY'İN ÖLDÜRÜLMESİ VE
MECLİS'İN O DÖNEME AİT ZABITLARI
YILLAR SONRA BAHÇELİ'NİN VERDİĞİ TOPAL OSMAN KANUN TEKLİFİ
NEVİN BİLGİN
Cumhuriyet'in inşa sürecinde yaşanan ve Meclis’in kaderini derinden etkileyen olaylardan biri, 1923 yılında Topal Osman ve adamlarının, II. Dönem Trabzon Mebusu Ali Şükrü Bey’i öldürmesiyle yaşandı.
Bu suikast, sadece kişisel bir hesaplaşma mıydı yoksa güç mücadelelerinin bir yansıması mıydı?
Bu trajik hadise, Türkiye Cumhuriyeti’nin erken dönem yapısına dair pek çok ipucu barındırır.
Topal Osman: Sadakat ile Sertlik Arasında
1883 Giresun doğumlu Topal Osman, I. Dünya Savaşı ve özellikle Pontus Rum çetelerine karşı yürüttüğü sert mücadelelerle tanınan bir halk kahramanı figürü kazanmıştır. Kurtuluş Savaşı yıllarında Mustafa Kemal Paşa’ya duyduğu bağlılık sayesinde Ankara’da Muhafız Alayı Komutanlığı’na getirilmiştir. Ancak hem hukuk dışı yöntemleri hem de bağımsız hareket etme alışkanlığı, onu bir süre sonra kontrolden çıkmış bir güç haline getirmiştir.
Ali Şükrü Bey kimdi?
1884 Trabzon doğumlu Ali Şükrü Bey, Osmanlı donanmasında yetişmiş bir deniz subayı ve aynı zamanda gazetecidir. Meclis'te özellikle Lozan görüşmeleri ve hükümetin yetkileri konusunda yürüttüğü sert eleştirilerle tanınır.
Cinayet ve Ardındaki Gölge
27 Mart 1923’te ortadan kaybolan Ali Şükrü Bey’in cesedi, 1 Nisan’da Ankara'da Papazın Bağı denilen yerde boğularak öldürülmüş şekilde bulundu.
Yapılan soruşturma neticesinde Topal Osman ve adamlarının cinayetin faili olduğu açıklandı.
Olayın arkasında derin bir komplo mu olduğu, yoksa Topal Osman’ın kendi inisiyatifiyle mi hareket ettiği sorusu, tarihçilerin hâlâ tartıştığı konular arasındadır.
Mecliste Fırtına Kopuyor
Cinayetin duyulması Meclis'te büyük bir infiale yol açtı. Meclis kürsüsünde sert eleştirilerde bulundular.
Mustafa Kemal Paşa ise olayın bireysel bir sapma olduğunu söyleyerek faillerin cezalandırılacağını bildirdi.
fotoğraf: Erhan Öztürk. 1922 Meclis önü horon tepen ekip
Takip, Kuşatma ve Ölüm
Mustafa Kemal Paşa, Topal Osman’ın yakalanması için emir verdi. Muhafız Taburu Komutanı İsmail Hakkı Bey önderliğindeki birlikler, Çankaya yakınlarında Topal Osman ve adamlarını kuşattı. Çıkan çatışmada ağır yaralanan Topal Osman kısa sürede hayatını kaybetti.
Cesedi, ibret olsun diye Ulus Meydanı’nda ayağından asıldı; bu görüntü, Ankara sokaklarında uzun süre hafızalardan silinmeyen bir sahne olarak kaldı.
Devlet Bahçeli’nin Kanun Teklifi ve Tarihle Hesaplaşma
2020’li yıllarda ise bu olaya dair yeni bir siyasi tartışma başladı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, 2023 yılında Topal Osman’la ilgili kanun teklifi sundu.
Bahçeli, teklif gerekçesinde Topal Osman’ın Cumhuriyet’in kuruluşu sürecindeki fedakarlıklarını, Pontusçu tehdit karşısında gösterdiği mücadeleyi ve Mustafa Kemal’e olan sadakatini vurguladı.
Bu teklif kamuoyunda büyük yankı uyandırdı; kimi çevreler tarafından desteklenirken, bazı tarihçiler ve muhalif siyasetçiler, Ali Şükrü Bey cinayetini hatırlatarak tepki gösterdi. Teklif, tarihsel bir şahsiyetin yeniden değerlendirilmesi mi yoksa siyasal bir hesaplaşma mı sorusunu yeniden gündeme taşıdı.
Kaynakça
Tutanak
https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d01/c028/tbmm01028016.pdf
https://www.mecliste.org/icerik/91/Topal-Osman-Kimdir?-Meclis-Zabitlarindan-Ali-sukru-Bey-Cinayeti-ve-370-Sayili-Meclis-Karari
https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/topal-osman-1883-1923/
https://www.indyturk.com/node/513281/siyaset/kimine-g%C3%B6re-kahraman-kimine-g%C3%B6reyse-katil%E2%80%A6-%C3%BCzerinde-foto%C4%9Fraf%C4%B1-olan-otob%C3%BCs%C3%BCn
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1860595
https://www.youtube.com/watch?v=F2fxXSzkFEI (Yusuf Halaçoğlu)
https://www.youtube.com/watch?v=HI4awpiPDHo
https://birikimdergisi.com/guncel/70/cagimizin-bir-baska-kahramani-topal-osman
https://ozhanozturk.com/2017/12/12/topal-osman-cetesi/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder