ANAYASANIN ANAHTARI İYİ PARTİ

ANAYASA SÜRECİ VE İYİ PARTİ’NİN KURULTAY KARARI

NEVİN BİLGİN

Yerel seçimlerin ardından ön plana çıkan anayasa gündemi, seçim sonuçlarıyla birlikte Meclis’teki aritmetik nedeniyle İYİ Parti’ye bağlanmış durumda.  

Geniş İttifak Arayışı

Seçimin ardından ilk açıklamayı yapan TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, anayasa değişikliğinin Türkiye'nin demokratik standartlarını yükseltmek için zorunlu olduğunu, yeni dönemde Meclis içinde geniş bir ittifakla yeni bir anayasa yapılmasını umduğunu ve bu durumun 28. dönem milletvekillerine bir şeref olacağını söylemişti. Anayasayı TBMM’den gereken çoğunlukla geçirebilmek, 31 Mart 2024 yerel seçim sonuçlarının ardından AKP için birinci parti çoğunluğunu kaybetmesi nedeniyle sorunlu görünüyor. Meclis’te gereken aritmetiği yakalayarak anayasayı değiştirmek, referanduma giderek anayasayı değiştirmekten daha kolay.

Meclis Aritmetiği

Meclis’teki çoğunluğun sağlanması açısından İYİ Parti’nin konumu da daha fazla önem kazanmış durumda. AKP ve MHP’nin anayasa için İYİ Parti’nin desteğine ihtiyacı bulunuyor. “Hür ve müstakil” yürüme stratejisi izleyen ve anayasa konusunda cumhur ittifakı ile hareket etme olasılığı bulunan İYİ Parti’nin seçim sonuçlarına göre oy kaybederek dağılma endişesi ve kurultay sürecine girmesi Meclis’teki aritmetik açısından kritik önem taşıyor.

TBMM’deki tablo ve yerel seçim sonuçlarında ortaya çıkan durum doğrultusunda AK Parti, bu süreçte ilk olarak TBMM'deki tüm partilerin katılımıyla bir anayasa masası oluşturma çabasında görünüyor. Ancak bu çaba başarılı olmazsa, sağ partilerin desteğiyle referanduma gitmesi gerekecek. Meclis aritmetiği göz önüne alındığında, İYİ Parti'nin bu süreçte kilit bir konuma geldiği de açık.

Anayasa değişikliği süreci, Anayasanın 175. maddesinde belirtilen usullere göre işlemektedir. Buna göre, bir anayasa değişikliği teklifi için Meclis üye tamsayısının en az ⅓'ü yani 200 milletvekilinin teklif vermesi gerekmektedir. Teklifin kabul edilmesi için en az 360 milletvekilinin onayı gerekmektedir. Eğer teklif en az ⅔ çoğunlukla, yani 400 milletvekilinin onayıyla kabul edilirse, farklı bir süreç işlemekte, bu durumda Cumhurbaşkanının onayı gerekmektedir.

AK Parti'nin mevcut durumda 268 milletvekiline sahip olması, anayasa değişikliği teklifi vermek için gerekli olan 200 milletvekili çoğunluğunu sağlayabileceği anlamına gelmektedir. Ancak, anayasa değişikliklerinin kabul edilmesi için gereken 400 milletvekili desteğine Cumhur İttifakı ulaşamamaktadır. Bu nedenle, AK Parti'nin anayasa değişikliklerini halkoylamasına götürebilecek 360 oy desteği toplaması daha olası bir senaryo olarak değerlendirilmektedir. Halihazırda AK Parti, MHP ve İYİ Parti milletvekillerinin uzlaştığı senaryoda toplam oy sayısı istenilen rakamın yakalanmasını sağlamaktadır. Bu noktada, İYİ Parti'nin tutumu ve kararları sürecin seyrini belirleyici nitelikte olacaktır.

İyi Parti’nin daha önce yaptığı açıklamalar doğrultusunda, anayasanın ilk 4 maddesinin değiştirilemezliği ve 66 madde konusunda kırmızı çizgisi bulunmaktayken, partinin yeniden şekillenmesi halinde anayasada göstereceği tavır da netlik taşımamaktadır.

Kurultay Manipülasyonları

İYİ Parti içinde bu dönemde olağanüstü kurultay tartışmaları yaşanması, İYİ Parti Ekonomi Politikaları Başkanı Bilge Yılmaz'ın Akşener'i istifaya davet etmesi ve sonrasında yaşanan gelişmeler, parti içi dinamikleri etkileyen çatışmaların boyutlarını göstermektedir. Ancak, Genel Başkan Meral Akşener'in olağanüstü kurultay kararını almasına rağmen aday olmayacağını açıklaması, İYİ Parti'nin geleceği ve iç dinamikleri açısından önemli bir adım oluşturmuş görünmekteydi. Kurultaya giderken Koray Aydın, Musavat Dervişoğlu, Tolga Akalın, Buğra Kavuncu gibi isimlerin adaylıkları gündemdeyken MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin kurultayın iptal edilmesi yönündeki açıklaması, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Meral Akşener’in telefon görüşmesi yaptıkları bilgileri, parti içindeki siyasi manipülasyonları da arttırmış görünmektedir. 

İYİ Parti Genel Başkan Adayı Koray Aydın, parti içinde olağanüstü kurultayın iptal edilmesi için çalışmalar yapıldığını öne sürerek Genel Başkan Meral Akşener'e "kararın sonuna kadar arkasında durması" ve “İYİ Parti’mizin bazı Milletvekilleri ve İl Başkanları organize edilerek kurultayın iptal edilmesi çabaları hız kazanmıştır" çağrısı yapması, bu çağrıya aday olan Tolga Akalın da destek vermesi, kurultay iptal edilmesi durumunda partinin dağılma sürecine gireceğini işaret etmekte.

Milletvekillerinden oluşan 20 kişilik bir grubun Genel Başkan Meral Akşener'i ziyaret ederek "kongrenin oldu bittiye getirilmemesi ve bölünme endişesine" karşı kongrenin iptalini isteyeceği belirtilmekte. 

Akşener, partisinin 3. Olağan Kurultayı’nda tek aday olmuş ve 1151 delegeden 1127’sinin oyunu almıştı.

Bu süreçte, İYİ Parti'nin kararları ve tutumu, Türkiye'nin siyasi geleceği açısından belirleyici olacak.