DİJİTAL ÇAĞIN GÖZCÜLERİ: EŞİK BEKÇİLERİ

   ALGORİTMALAR

 

    NEVİN BİLGİN

     Dijital teknolojilerin gelişmesiyle birlikte, bilgiye erişimde hızlı bir dönüşüm yaşanmaktadır. Ancak bu dönüşümün bir sonucu olarak ortaya çıkan eşik bekçiliği kavramı, bilgiye ulaşma sürecindeki önemli bir engel haline gelmiştir. Eşik bekçiliği, bilginin belirli eşiklerden geçerek kitlelere ulaştığı ve bu eşiklerde iletileri süzen, müdahale eden bekçilerin bulunduğu bir kavram olarak tanımlanmaktadır. Ancak dijital çağda eşik bekçileri de artık dönüşüm geçirmiş durumdadır. Artık eşik bekçiliğini algoritmalar yapmakta ve kişisel içerik üretimleri ile doğrudan kişiyi etkilemektedirler. 

      Geleneksel haber merkezlerinin yapısında ve işlevlerinde de sosyal medyanın ortaya çıkışıyla birlikte önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu değişiklikler, haber akışının kontrolünde ve bilginin seçilmesinde yeni dinamiklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

      İçerikler Kişiselleştiriliyor

      Eşik bekçiliği kavramı, aslında medya ve iletişim teknolojilerinin tarihsel gelişimiyle doğrudan ilişkilidir. Geleneksel medya kanallarında (örneğin, televizyon, gazete, radyo) haberlerin seçimi ve sunumu belirli editoryal politikalar ve reklam gelirleri gibi faktörlere bağlı olarak gerçekleşirken, dijital ortamlarda bu süreç çok daha karmaşık bir hal almıştır. İnternet, sosyal medya platformları ve arama motorları gibi dijital mecralar, kullanıcıların ilgi alanlarına, tıklama geçmişlerine ve diğer verilerine dayanarak içerikleri kişiselleştirmekte ve sunmaktadır.

      Sosyal Medya Algoritmaları

      Özellikle sosyal medya algoritmaları, kullanıcıların ilgi duydukları konuları ve içerikleri belirlemekte ve bu doğrultuda içerikleri filtrelemektedir. Bu durum, kullanıcıların sadece belirli türde içeriklere maruz kalmasına neden olmakta ve bilgi çeşitliliğini sınırlamaktadır. Örneğin, bir kullanıcı genellikle siyasi içeriklere tıklıyorsa, sosyal medya platformları bu kullanıcıya daha fazla siyasi içerik sunacak ve diğer konulardaki içerikleri görme şansını azaltacaktır. Bu durum, zaman zaman "filtre baloncukları" olarak adlandırılan bir fenomen yaratmakta ve kullanıcıların farklı perspektiflere ulaşmasını zorlaştırmaktadır.

    Eşik Bekçiliğinin Toplumsal ve Siyasal Etkileri: Çatışma Ortama Yaratıyor

     Süreç bilgiye erişim özgürlüğüne olan etkileriyle dikkat çekmektedir. Kullanıcıların sadece belirli bir perspektiften bilgiye maruz kalması, farklı düşünceleri ve bakış açılarını göz ardı etmelerine neden olabilmektedir. Bu durum, toplumun genel olarak dar bir bakış açısına sahip olmasına ve çatışma ortamlarının artmasına katkı sağlamaktadır.

    Siyasal Boyut

    Ayrıca, eşik bekçiliği siyasal bir boyut da taşır. Özellikle siyasi içeriklerde eşik bekçiliği, kullanıcıların siyasi tercihlerine uygun içerikleri görme olasılığını artırırken, farklı siyasi görüşlere sahip olan kullanıcıları birbirinden uzaklaştırmaktadır. Toplumda siyasi kutuplaşmanın artmasına ve demokratik tartışma ortamlarının zayıflamasına yol açmaktadır.

    Çözümler ve Tartışmalar

    Eşik bekçiliğinin yarattığı bu sorunlar karşısında çeşitli çözüm önerileri ve tartışmalar ortaya çıkmaktadır. Öncelikle, kullanıcıların bilgiye erişimini çeşitlendirmek için algoritmaların daha şeffaf ve kullanıcı odaklı hale getirilmesi gerekmektedir. Algoritmaların nasıl çalıştığına dair daha fazla bilgi verilmesi ve kullanıcıların bu algoritmaları daha fazla kontrol edebilmesi, bilgi çeşitliliğini artırabilir.

    Medya okur-yazarlığı ve dijital bilgi okuryazarlığı konularında daha fazla eğitim ve farkındalık oluşturulması da önemlidir. Kullanıcıların bilgiyi sorgulama yetenekleri ve farklı kaynaklardan bilgi edinme becerileri artırılarak, eşik bekçiliğinin olumsuz etkileri azaltılabilir.

     Geleneksel Haber Merkezlerindeki Durum

     Geleneksel haber merkezlerinin yapısında ve işlevlerinde sosyal medyanın ortaya çıkışıyla birlikte önemli değişiklikler yaşanmıştır. Bu değişiklikler, haber akışının kontrolünde ve bilginin seçilmesinde yeni dinamiklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

     Sosyal Medyanın Etkisi ve Haber Akışı

      Sosyal medyanın yükselişi, haber akışının geleneksel merkezlerden daha geniş bir yelpazede oluşmasını sağlamıştır. Artık haberler, sadece büyük medya kuruluşları tarafından değil, bireysel kullanıcılar ve küçük haber siteleri tarafından da oluşturulmaktadır. Bu durum, bilgi çeşitliliğini artırırken, aynı zamanda eşik bekçiliği kavramını da değiştirmiştir.

    Eşik Bekçisi Algoritmalar

    Geleneksel medya ortamlarında, bu eşik bekçileri genellikle editörler, gazeteciler ve yayın yöneticileri olarak belirlenirken, dijital dönüşümle birlikte bu roller değişmiştir. Artık sosyal medya platformları ve algoritmalar, bilgi akışını belirlemede etkili bir rol oynamaktadır.

    Doğruluk ve Güvenirlik

    Geleneksel medya ile internet medyası arasındaki en büyük farklılıklardan biri hızdır. Sosyal medya platformları, haberleri anında ve hızlı bir şekilde yayınlama ve paylaşma imkânı sağlamaktadır. Bu hızlı haber akışı, haberlerin doğruluk ve güvenilirlik açısından sorgulanmasını da beraberinde getirmektedir. Geleneksel medya kuruluşları genellikle haberleri doğrulamak ve güvenilir kaynaklardan elde etmek için daha fazla çaba harcamaktadır. Ancak orada da tek yönlü habere maruz kalma söz konusudur.

 

Kaynakça

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1177427

https://www.tozlumikrofon.com/esik-bekcisi-bekcileri-nedir/

https://www.sisdergi.com/2020/07/george-orwellin-1984-kitabi-ve-esik-bekciligi-kurami-uzerine/

İmga, Orcun ve Haklı, Salih Zeki, Sosyal Medya ve Siyasal İletişim