KARBON AYAK İZİ VERGİSİ

HANGİ ÜRÜNLERDE KARBON AYAK İZİ VERGİSİ ÖDENECEK?

BENZİNDEN CEP TELEFONUNA KADAR ALINACAK

 

 

NEVİN BİLGİN

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, İstanbul Ekonomi Zirvesi’nde karbon ayak izinin vergilendirilmesi gerektiğini savunmuştur. Şimşek, 2017 yılında da küresel ısınma ve iklim değişikliğinin en büyük etkisinin ekonomiye olduğunu belirterek karbon salımı için ilave vergi getirilmesi gerektiğini söylemiştir. Verginin amacı, sera gazı emisyonlarını azaltmak ve daha sürdürülebilir uygulamaları teşvik etmek olarak belirtilmektedir. Bu nedenle, tüketiciler ve işletmeler, bu vergiyi dikkate alarak daha çevre dostu tercihler yapmak zorunda kalmaktadır. Vergi, benzin, dizel, kömür, doğal gaz yanında, cep telefonundan bilgisayara kadar pek çok elektronik aleti de kapsamaktadır.

Peki Karbon Ayak İzi Vergisi hangi ürünlere uygulanacak? Bu vergi, tüketim yanında, üretim ve ithalatta oluşan karbon dioksit emisyonlarını dikkate alarak bir tür cezalandırma vergisini kapsamaktadır.

AB ülkeleri, İsviçre, Norveç, Birleşik Krallık, Kanada, Japonya ve Yeni Zelanda’da vatandaşlardan karbon vergisi alınmaktadır.

AB, vergilendirmeyi müktesebata eklemiş, 2050 yılına kadar karbon salınımının nötr olmasını hedefine almıştır. Sınırda Karbon Vergisi Uygulaması (Carbon Border Adjustment Mechanism - CBAM) uygulanmaktadır. CBAM, ithal malları kapsamaktadır. Ayrıca, AB Emisyon Ticareti Sistemi (EU ETS) olarak çalışmaktadır. 1 Ekim 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir. CBAM, çimento, demir-çelik, alüminyum, gübre ve elektrik gibi ürünleri kapsamaktadır. Hidrojen de bu kapsama dahil edilmiştir.

Karbon Ayak İzi Vergisi uygulananlar alanları şöyle sıralanabilir:

1. Fosil Yakıtlar

Benzin ve Dizel: Araç yakıtlarına eklenen karbon vergisi, litre başına hesaplanarak yakıt fiyatına yansıtılır.

Kömür ve Doğal Gaz: Enerji üretiminde kullanılan fosil yakıtlar, enerji maliyetlerini artıracak şekilde vergilendirilir.

2. Elektrik Üretimi

Fosil yakıtlara dayalı elektrik üretiminde ortaya çıkan karbon emisyonlarına bağlı olarak elektrik faturalarına yansıtılır.

3. Sanayi Ürünleri

Çimento, Demir-Çelik, Alüminyum: Yüksek karbon emisyonuna sahip üretim süreçleri olan sektörlerdeki ürünlerin maliyetlerine eklenir.

Gübre: Tarım sektöründe kullanılan gübrelerin üretiminde oluşan emisyonlar vergilendirilir.

4. Ulaşım

Havayolu ve Denizyolu Taşımacılığı: Kullanılan yakıtlara uygulanan karbon vergisi, bilet fiyatlarına ve taşımacılık maliyetlerine yansıtılır.

5. Elektronik Cihazlar

Cep Telefonları ve Bilgisayarlar: Üretim süreçlerinde kullanılan enerji ve malzemeler nedeniyle dolaylı olarak etkilenebilir. Bu cihazların üretiminde kullanılan enerjiye uygulanan karbon vergisi, nihai ürün fiyatlarına yansıyabilir.

6. Hidrojen

Hidrojen üretimi ve kullanımı, karbon ayak izi vergisi kapsamına dahil edilmiştir.

Verginin amacı, sera gazı emisyonlarını azaltmak ve daha sürdürülebilir uygulamaları teşvik etmektir. Bu nedenle, tüketiciler ve işletmeler, bu vergiyi dikkate alarak daha çevre dostu tercihler yapabilirler.

   Ruhsal Sıkıntıya Yolaçıyor

 Vergi yükünün insan üzerinde psikolojik etkileri mevcuttur. Araştırmalara göre vergi uyumunu sosyal normlar yanında dağıtım adaleti, vergi cezaları, vergi denetimleri etkilerken, insanlar üzerinde ağır vergilendirmenin "stres ve anksiyete", "moral ve motivasyon kaybı", "adalet algısının eşitsizliği ve vergi sisteminin adil olmadığı konusundaki algı değişiklikleri", "ekonomik zorluklar ve ruhsal sağlık sorunları" gibi psikolojik sorunlara da yol açmaktadır. 

Kaynak:

Karbon Vergisi Nedir? | Carbonplusapp

Son dakika: AB'den karbon ayak izi vergilendirmesi (hurriyet.com.tr)

Bakan Şimşek'ten yeni vergi önerisi: Karbon salımından ilave vergi alınsın - Son Dakika Türkiye Haberleri | Cumhuriyet

 Akbelen, Zuhal ve Bayram, Nuray. Sosyal Normlar Dağıtım Adaleti Algısının Vergi Uyumu Üzerindeki Etkileri.