ELİNDE TAMİR ÇANTASIYLA DOLAŞIP VERGİ VERMEYENLER: KAYIT DIŞI EKONOMİ VE VATANDAŞIN MAĞDURİYETİ

KAYIT DIŞI TAMİRCİ VERGİ VERMİYOR, VATANDAŞ MAĞDUR OLUYOR

ELİNDE ÇANTAYLA VERGİ KAÇIRAN USTALAR

NEVİN BİLGİN 

Türkiye'de birçok vatandaş, evlerinde tesisat, boya, tadilat, onarım, tamir, elektrik ve kombi gibi hizmetler için çağırdıkları ustalardan fatura ve fiş almadan hizmet alıyor ya da alamıyor. Yani hizmeti vermek için gelen kişi hizmeti bazen verip bazen vermeden parasını alıp gidiyor. Herhangi bir fatura, fiş ödemediği gibi kafasına göre de bir fiyat talep edebiliyor. 

Bu durum, hem devletin vergi kaybına neden oluyor hem de hizmet alan vatandaşların haklarının korunmamasına yol açıyor. 

Elinde çantayla dolaşıp vergi ödemeyen ve sorumluluk üstlenmeyen bu kişilerin oluşturduğu düzenin düzeltilmesi için yasal düzenlemelere ihtiyaç bulunuyor. 

Kayıt Dışı Hizmet Sektöründe Yaşanan Sorunlar

Vergi Kaybı: Vergi ödemeyen bu kişiler, devlete büyük bir vergi kaybı yaşatmaktadır. Bu durum, devletin gelirlerini azaltarak kamu hizmetlerinin kalitesini düşürmektedir.

Tüketici Haklarının Korunmaması: Fatura ve fiş verilmemesi, tüketicilerin yasal haklarını kullanmalarını zorlaştırır. Hizmet sonrası yaşanan sorunlarda vatandaşlar, hizmeti sağlayan kişiden hesap soramaz hale gelmektedir.

Kalitesiz Hizmet ve Sorumluluk Eksikliği: Kayıt dışı çalışan ustalar, tamir ettikleri aletleri bozduğunda sorumluluk üstlenmemektedir. Bu da vatandaşların mağduriyetine yol açmaktadır.

Haksız Rekabet: Kayıt dışı çalışanlar, vergi ödemedikleri için daha düşük fiyatlar sunabilirler. Bu durum, kayıtlı ve vergisini ödeyen esnaf için haksız rekabet oluşturur.

Çözüm Önerileri

Yasal Düzenlemeler: Kayıt dışı çalışanların denetlenmesi ve cezai yaptırımların artırılması gerekmektedir. Vergi kaçıranlara ve fatura kesmeyenlere yönelik caydırıcı cezalar uygulanmalıdır.

Kayıt Altına Alma Teşvikleri: Kayıt dışı çalışanların kayıt altına alınması için teşvikler sunulabilir. Vergi indirimleri veya düşük faizli krediler gibi destekler, bu kişilerin kayıtlı çalışmasını teşvik edebilir.

Tüketici Bilinçlendirme Kampanyaları: Vatandaşların fatura ve fiş talep etmeleri konusunda bilinçlendirilmesi önemlidir. Bu konuda medya kampanyaları düzenlenebilir.

Şikayet Hattı ve Denetim Mekanizmaları: Vatandaşların şikayetlerini iletebilecekleri bir hattın oluşturulması ve denetim mekanizmalarının etkinleştirilmesi gerekmektedir.

Dünyadaki Uygulamalar

Almanya: Almanya’da kayıt dışı çalışma ciddi şekilde cezalandırılmaktadır. Kayıt dışı çalışanların tespiti halinde hem işveren hem de çalışan ağır cezalarla karşı karşıya kalmaktadır. Ayrıca, tüketiciler de hizmet aldıkları kişilerden fatura talep etmek zorundadır.

ABD: ABD’de kayıt dışı çalışanların tespiti için çeşitli vergi denetimleri yapılmaktadır. IRS (Internal Revenue Service) tarafından yürütülen bu denetimler, kayıt dışı gelir elde eden kişileri tespit etmeye yöneliktir. Ayrıca, tüketicilerin haklarını koruyacak çeşitli yasal düzenlemeler mevcuttur.

İsveç: İsveç, kayıt dışı ekonomiyi minimize etmek için kapsamlı bir dijital vergi sistemi kullanmaktadır. Tüm hizmet sağlayıcılarının gelirleri dijital olarak takip edilmektedir. Ayrıca, tüketiciler hizmet aldıkları kişilere ödeme yaparken fatura talep etmek zorundadır.