ORTAÇAĞ BANKACILARI

TAPINAK ŞÖVALYELERİ VE            BANKACILIĞIN DOĞUŞU

NEVİN BİLGİN 

Orta Çağ'da toplumsal ve ekonomik yapıların da değişim gösterdiği görülmektedir. Bu dönüşümlerden en ilgi çekici olanı askeri bir tarikat şeklinde örgütlenen Tapınak Şövalyeleri'nin sadece savaşçı değil, finansal aktör olmalarıydı. 

Kudüs’te 1119 yılında Fransız soylusu Hugo von Payens liderliğinde kurulan Tapınak Şövalyeleri, Hristiyan hacıları koruma görevini üstlenmiş ve zamanla Avrupa'nın önde gelen bankacıları arasına katılmıştır. Şövalyelerin bankacılık faaliyetleri, modern bankacılık sisteminin temelini oluşturan ilk banknot uygulamasıyla bilinir hale gelmiştir.

Tapınak Şövalyeleri: Bankacılığın İlk Adımları

Başlangıçta Kudüs’e giden Hristiyan hacıları koruma amacıyla kurulan Tapınak Şövalyeleri, kısa süre içinde kutsal topraklarda stratejik kaleler inşa ederek askeri ve ekonomik gücünü arttırmaya başlamıştı. Ancak, tarikatın en dikkat çekici faaliyetlerinden biri, Avrupa ve Ortadoğu'da geniş bir finansal ağ kurarak bankacılığın temellerini atmış olmalarıdır.

O dönemde güvenilir saklama yerlerine duyulan ihtiyaç, yerel halkın mücevherler, altınlar ve değerli belgelerini Tapınak Şövalyeleri’ne teslim etmesine yol açtı. Manastırları güvenli liman olarak gören halk, bu değerli eşyaları tarikatın koruması altına bırakıyordu. Tapınakçılar ise bu güven duygusunu daha da güçlendirerek, para karşılığında faiz getirili borçlar vermeye başladı. Böylece, faiz getirili borç verme ve saklama gibi erken dönem bankacılık hizmetleri doğmuş oldu. Hatta bu sistem öyle bir boyuta ulaştı ki, kişiler bir manastıra para yatırıp, gerekli belgeleri göstererek başka bir manastırdan bu parayı çekebiliyorlardı. Bu yöntem, bankacılığın ilk adımlarından biri olarak kabul edilen “çek” sisteminin temelini oluşturuyordu.

Banknot Uygulamasının Doğuşu

Tapınak Şövalyeleri’nin en önemli yeniliklerinden biri de, günümüzde banknot olarak bildiğimiz kağıt para benzeri bir sistem geliştirmiş olmalarıdır. Bu sistemde, insanlar bir manastıra para yatırdıklarında, Tapınakçılar onlara bu yatırımı belgeleyen bir yazılı kağıt, yani bir “not” veriyorlardı. Bu not, kişinin başka bir yerden parasını çekmesini sağlıyordu. Bu sayede, uzun ve tehlikeli yolculuklarda insanlar fiziksel para taşıma riskinden kurtuluyordu. Böylelikle Tapınak Şövalyeleri, Avrupa’nın ilk geniş çaplı bankacılık sistemini kurarak bir anlamda modern bankacılığın habercisi oldular.

Kralların ve Soyluların Bankacıları

yüzyıla gelindiğinde Tapınak Şövalyeleri, sadece sıradan halkın değil, aynı zamanda Avrupa'nın önde gelen krallarının ve soylularının hazinelerini de yönetmeye başlamıştı. Fransa kralı IV. Philip ve diğer soylular, hazinelerini güvenli bir şekilde Tapınakçıların kontrolüne bıraktılar. Hatta Haçlı Seferleri sırasında, Kutsal Topraklara giden krallar ve soylular, ordularının maaşlarını ödemek ve erzak temin etmek amacıyla Tapınak Şövalyelerine büyük meblağlarda para gönderiyor, bu paralar daha sonra Levant’ta çekiliyordu. Böylece, Tapınakçıların bankacılık sistemi, dönemin siyasi ve askeri yapılarına entegre bir finansal çözüm haline geldi.

Borç Verme ve Avrupa’nın Mali Yapısı

Tapınak Şövalyeleri sadece para saklamakla kalmadılar; aynı zamanda dönemin yöneticilerine borç para vermeye başladılar. Bu durum, tarikatın Avrupa'nın mali yapısındaki önemini daha da pekiştirdi. Öyle ki, Tapınakçıların bankacılık faaliyetleri, geç dönem Orta Çağ Avrupa’sının karmaşık finansal sisteminde önemli bir unsur haline geldi. Şövalyeler, hem kredi veren hem de güvenli para saklama hizmeti sunan bir banka gibi çalışıyordu.

Düşüş ve Yıkım

Ancak, bu büyük başarılar kısa sürede Tapınak Şövalyeleri’nin düşüşünü getirdi. 1307 yılında Fransa Kralı IV. Philip, Şövalyeleri sapkınlık, yolsuzluk ve yasaklı uygulamalarla suçlayarak tarikatın liderlerini tutuklattı. 1312 yılında ise Papa V. Clement’in kararıyla Tapınak Şövalyeleri resmen tasfiye edildi. Tapınakçılar, mali gücü ellerinde bulundurmaları nedeniyle, özellikle Fransa kralının hedefi haline gelmişti.

Tapınak Şövalyeleri’nin Mirası

Her ne kadar Tapınak Şövalyeleri tasfiye edilmiş olsa da, bankacılık alanındaki mirasları bugüne kadar ulaşmıştır. Modern bankacılığın birçok temel unsuru, Tapınakçıların geliştirdiği sistemlere dayanmaktadır. Özellikle kağıt paranın ve faiz getirili borçların kullanımını başlatmış olmaları, onları Orta Çağ bankacılarının öncüsü yapmıştır.

Kaynakça: 

https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-16900/tapinak-sovalyeleri/

https://listelist.com/tapinak-sovalyeleri-hakkinda/

https://ozhanozturk.com/2017/12/19/tapinak-sovalyeleri/#google_vignette

https://kasifiz.com/tapinak-sovalyeleri-suleyman-tapinaginin-gizemli-takipcileri/

https://www.soylentidergi.com/tapinak-sovalyeleri-gizemli-tarikatin-gorunmeyen-yuzu/