İLK MECLİS'İN BAŞKANVEKİLLERİ

BİRİSİ HACIBEKTAŞ DERGAHINDAN, DİĞERİ KONYA MEVLEVİ DERGAHINDAN

Başkan Vekili Abdülhalim Çelebi (Konya Mevlevi Dergahı Postnişini)

Başkan Vekili Cemalettin Çelebioğulları (Hacıbektaş Dergahı Postnişini) 

NEVİN BİLGİN 

1.Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Türkiye'nin Kurtuluş Savaşı yıllarındaki en önemli siyasi organıdır. Bu dönemde mecliste iki önemli başkanvekili görev yapmıştır: biri Hacıbektaş Dergahı'ndan, diğeri ise Konya Mevlevi Dergahı'ndan gelmektedir. Meclis Başkanı Mustafa Kemal, 2. Başkan Cemalettin Arif Bey olarak görev yaparken, başkanvekilleri Hacıbektaş ve Konya Mevlevi Dergahı'ndan seçilmiştir.

Hacıbektaş Dergahı'ndan Başkanvekili: Cemalettin Efendi , Hacıbektaş Veli Dergahı'nın postnişini olarak görev yapmış ve Milli Mücadele döneminde önemli bir rol üstlenmiştir. Hacıbektaş Dergahı, Anadolu ve Balkanlar'daki Alevi Bektaşi topluluklarının önemli bir merkezi konumundaydı ve Cemalettin Efendi, bu toplulukların Mustafa Kemal Paşa ve Temsil Heyeti'ne desteğini sağlamıştır. Cemalettin Efendi, TBMM 1. Dönem milletvekili olarak görev yapmış ve mecliste başkan vekilliği gibi önemli bir pozisyonda bulunmuştur.

Hacıbektaş Veli Dergahı, Milli Mücadele döneminde askeri ve stratejik bir ziyaretgah olarak da önemli bir rol oynamıştır. Askeri ve siyasi şahısların dergâhı ziyareti, bu mekanın sadece tasavvufi bir merkez olmanın ötesine geçtiğini göstermektedir. Hacıbektaş Veli Dergahı, Mustafa Kemal Paşa ve Temsil Heyeti'nin mücadele sürecinde önemli bir destek noktası olmuştur.

Konya Mevlevi Dergahı'ndan Başkanvekili: Abdülhalim Çelebi, Konya Mevlevi Dergahı'nın postnişini ve aynı zamanda TBMM 1. Dönem milletvekili olarak görev yapmıştır. Milli Mücadele yıllarında Ankara’nın manevi havasını elinde tutan önemli kişilerden biri olan Abdülhalim Çelebi, düzenlenen dini törenlere Mevlevi şeyhi ve Konya mebusu olarak katılmıştır. 

1 Nisan 1922’de Mustafa Kemal Paşa’nın Konya’ya ikinci gelişinde, Abdülhalim Çelebi’yi temsilen Mevlana Dergâhı Postnişin Vekili, askerî ve mülki erkânla birlikte karşılama heyetinde yer almıştır. Mustafa Kemal Paşa, 3 Nisan 1922 günü Mevlana Dergâhı’na gelmiş ve türbe ziyaretinde bulunmuştur. Çelebi ve dervişler tarafından karşılanmıştır.

Atatürk Satılığa Çıkardığı Halıyı Alıp Kendisine Hediye Etti

Maddi Zorluklar ve Atatürk'ün Desteği 1922 yılının bahar aylarında, Abdülhalim Çelebi Ankara’da milletvekili iken maddi sıkıntı çekmiş ve evindeki halıyı satılığa çıkarmıştır. Atatürk, bunu öğrenmiş ve halıyı satın alarak Abdülhalim Çelebi’nin evine göndermiştir. Ayrıca onu ziyaret ederek gönlünü almış ve halıyı evinde görmek istediğini söylemiştir. Abdülhalim Çelebi, bu davranıştan memnun kalmış ve halı sonradan Mevlana Müzesi’ne konulmuştur.

Arkadaşlık ve Aile Dostluğu 20-23 Mart 1923 tarihleri arasında Atatürk’ün Konya’ya beşinci gelişinde, Abdülhalim Çelebi Atatürk’ü karşılamış ve dergâha davet etmiştir. Yemekten sonra sema edilmiştir. Atatürk ile Abdülhalim Çelebi arasında bir arkadaşlık ve aile dostluğu oluşmuştur. Atatürk, eşi Latife Hanım ile Konya’ya geldiğinde, Abdülhalim Çelebi ailesiyle birlikte yemek yemiş ve sohbet etmiştir. Aileler arasında bayramlarda tebrik telgrafları gönderilmiştir.

Cumhuriyet Döneminde Abdülhalim Çelebi Cumhuriyetin ilanından sonra, Mustafa Kemal Paşa’nın isteği ve tasvibi ile Abdülhalim Çelebi, oğlu Mehmet Bakır Çelebi’yi Suriye’nin Halep şehrine tayin etmiştir. I. Dönem TBMM’nin üçüncü yılında İrşat Komisyonu’nun başkanlığını yapmış ve hem dinî hem de siyasi çalışmalarını sürdürmüştür. 1934’te Soyadı Kanunu çıktığında, Abdülhalim Çelebi’nin ailesi “Ertüzün” soyadını almıştır.

Mevlevilik ve Milli Görevler Mevleviliğe olan ilgi ve ilişkiler, tekke, zaviye ve türbelerin kapatılmasıyla sona ermemiştir. Halep Mevlevihanesi’nde bulunan oğlu Mehmet Bakır Çelebi, Atatürk tarafından kendisine verilen millî görevleri yerine getirmiştir. Hatay’ın anavatana katılmasında önemli hizmetlerde bulunmuş, 1937’de Türkiye’ye dönmüş ve yeniden Suriye’ye gitmesine izin verilmemiştir.

Kaynak: 

Kılınç, Aslıhan. Hacıbektaş Dergahının Milli Mücadeleye Desteği (https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2390896) 

https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/abdulhalim-celebi-efendi-ertuzun-1874-1925/