SOĞUK SAVAŞIN YENİ ADRESİ: GRÖNLAND
GRÖLAND'DA ÇIKARILAN İTRİYUM, SKANDİYUM, LANTANİTLER "NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ" SAVAŞ UÇAKLARI, ELEKTRİKLİ ARABALAR VE NÜKLEER ÜRETİMİNDE KULLANILIYOR
ÇİN'İN DESTEKLİĞİ AVUSTRALYALI İKİ MADEN ŞİRKETİ ADADA FAALİYETTE
NEVİN BİLGİN
Grönland, dünyanın en büyük adası. Öylesine büyük ki tüm Batı Avrupa büyüklüğünde. Dünyanın en büyük adası olmasının yanı sıra Kuzey Kutbu’nda stratejik bir konuma sahip. İklim değişikliği ve eriyen buzullar, dünyadaki geçiş yolunun değişecek olması, savaş uçaklarından, elektrikli araba hammaddelerine kadar pek çok sebep Kuzey Kutbu'ndaki bölgeyi Soğuk Savaş'ın yeni mücadele alanı haline getirmiş durumda.
Dünyanın en büyük adası Grönland, sahip olduğu zengin 'nadir toprak elementleri' nedeniyle geleceğini büyük bir tehlike altında buluyor. Silah yapımı, rüzgar türbinleri ve nükleer maddelerin üretiminde kullanılan bu elementlerin yüzde 98’i şu anda Çin’de üretiliyor. Ancak stratejik öneme sahip bu hammaddeleri Çin’den ithal etmek istemeyen ABD ve Avrupa Birliği, Grönland'e yoğun bir ilgi gösteriyor. Bu ilgi, adada büyük radyoaktif kirliliğe neden olabilecek projelerin artmasına yol açabilir.
ABD’nin eski başkanı Donald Trump’ın Grönland’ı önce satın alma, sonra doğrudan istemesi, bölgenin önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Ancak Grönland ve Kuzey Kutbu’nun bu yeni statüsü, daha derin ve karmaşık uluslararası meseleleri de beraberinde getiriyor.
SAVAŞ UÇAĞI, ELEKTRİKLİ ARABA ELEMENTLERİ BURADA
Kuzey Kutbu, küresel ısınma nedeniyle ticaret yollarının açılması ve yeraltı zenginliklerinin daha erişilebilir hale gelmesiyle önem kazandı. Asya, Avrupa ve Amerika arasındaki mesafeleri kısaltacak olan bu yeni su yolları, ticari taşımacılıkta devrim yaratabilir. Bu nedenle bölge, dünya ticaretinin kalbi olmaya aday. Ayrıca, nadir toprak elementleri, petrol ve doğal gaz gibi stratejik kaynaklar, büyük güçlerin ilgisini çekiyor.
Grönland, bu stratejik kaynakların büyük bir kısmını barındırıyor. Rüzgar türbinleri, elektrikli araçlar, savaş uçakları ve nükleer maddelerde kullanılan nadir toprak elementlerinin burada bulunması, adayı ekonomik ve askeri bir hedef haline getiriyor. Şu anda bu elementlerin %98’i Çin’de üretiliyor. ABD ve Avrupa Birliği, bu bağımlılığı azaltmak için Grönland gibi alternatif kaynaklara yöneliyor.
İTRİYUM, SKANDİYUM, LANTANİTLER
Grönland, rüzgar türbinleri, elektrikli araçlar, savaş uçakları ve silah yapımında kullanılan süper güçlü mıknatıslar için gerekli olan 'nadir toprak elementleri' açısından zengin bir rezerv barındırıyor. Nadir toprak elementleri (NTE), lantanitlerle birlikte itriyum ve skandiyum elementlerinin oluşturduğu bir grup metali ifade ediyor. Bu metaller, küresel olarak bol miktarda bulunmasına rağmen, işlenmesi oldukça zor ve çevresel olarak zararlı bir süreç gerektiriyor. Bir zamanlar üretimde lider olan ABD, bu konumu yaklaşık 20 yıl önce Çin’e kaptırdı.
fotoğraf: CGTN Türk
ÇİN'İN DESTEKLİĞİ AVUSTRALYALI İKİ MADEN ŞİRKETİ ADADA FAALİYETTE
Grönland’ın buz tabakası ve buzulları erirken, ABD’de finansman arayan ve Çin tarafından desteklenen Avustralya merkezli iki maden şirketi, adada faaliyet gösteriyor. Ancak Grönland’ın kaynaklarını paylaşma yarışı sadece bu iki şirketle sınırlı değil. Batı, bu stratejik metallerin üretiminde Çin’e bağımlılığı azaltmayı hedefliyor. Kanada merkezli danışmanlık şirketi Adamas Intelligence’a göre, nadir toprak metallerinin pek çok endüstriyel ve askeri kullanım alanı bulunuyor. Geçen yıl, dünya genelindeki üretimin yaklaşık yüzde 90’ını Çin gerçekleştirdi.
ABD-Çin gerginliğinin arttığı dönemde de ABD Başkanı Joe Biden, nadir topraklar da dahil olmak üzere önemli malzemelerin tedarik zincirini gözden geçireceğini belirtmişti. Biden’ın bu hamlesi, ABD'nin stratejik kaynaklarını güvence altına alma çabalarının bir parçası olarak görülmüştü.
500 MİLYON DOLAR
Maden şirketleri, Grönland’daki her madenin işlenmesinin yaklaşık 500 milyon dolara mal olacağını ifade ediyor. Şu anda ABD’de faaliyet gösteren tek nadir toprak madeni, California’daki Mountain Pass, kısmen Çin hükümeti destekli bir şirkete ait.
AB'NİN METALE TALEBİ 3 KAT ARTACAK
Avrupa Birliği'nin metale olan talebinin ise 2050 yılına kadar üç kat artması bekleniyor. Bu durum, Grönland ve diğer alternatif kaynakların stratejik önemini daha da artırıyor.
PAZARLIK KOZU AYNI ZAMANDA
ABD, Grönland’daki Thule Hava Üssü sayesinde Kuzey Kutbu’nda askeri varlığını sürdürüyor. Trump’ın Grönland’ı ABD’ye katma isteği, bu stratejik hamlelerin sadece bir parçası. Aynı zamanda, ABD’nin Panama Kanalı'nın kontrolünü yeniden istemesi ve Meksika üzerindeki baskıyı artırması, bu tür stratejik bölgeleri pazarlık kozu olarak kullanabileceğini gösteriyor.
Danimarka, Grönland’ın hala resmi olarak kendi topraklarının bir parçası olduğunu vurgularken, ABD ile daha yakın işbirliğine hazır olduğunu belirtti. Grönland’ın bağımsızlık hareketi ise bu süreçte ivme kazanıyor.
GRÖNLAND'IN BAĞIMSIZLIK ARAYIŞI
Grönland, 1953 yılına kadar Danimarka’nın sömürgesiydi ve 2009 yılında yapılan referandumla bağımsızlık talebinde bulunma hakkını kazandı. Ancak tam bağımsızlık, henüz gerçekleşmedi. Grönland hükümeti, 2023 yılında ilk anayasa taslağını sundu ve bağımsızlık yönünde adımlar atmaya devam ediyor. Grönland lideri Mute B. Egede, halkın büyük kısmının bağımsızlığı desteklediğini belirtiyor.
Grönland ekonomisi ise büyük ölçüde balıkçılığa dayanıyor ve Danimarka’dan gelen hibelerle ayakta duruyor. Ancak, maden ve enerji kaynaklarının işlenmesi, ekonomik bağımsızlık için önemli bir fırsat olarak görülüyor. Egede, Trump’ın adayı satın alma teklifini reddederek, “Grönland bizimdir. Satılık değiliz ve asla satılık olmayacağız” demişti.
YENİ JEOPOLİTİK GERİLİM
Grönland ve Kuzey Kutbu, Soğuk Savaş’ın yeni bir cephesi olarak görülüyor. ABD, Rusya ve Çin gibi büyük güçler, bölgedeki stratejik avantajlarını artırmak için çeşitli hamlelerde bulunuyor. NATO, Kuzey Avrupa ülkeleriyle temaslarını sıklaştırırken, bölgede artan askeri tatbikatlar, Kuzey Kutbu’nun bir çatışma alanı haline gelebileceği endişesini artırıyor.
Ayrıca, bölgedeki askeri varlık ve kaynak kullanımı, çevresel sorunlara yol açabilir. Özellikle nadir toprak elementlerinin çıkarılması, büyük çevresel ve radyoaktif kirlilik riski taşıyor. Bu durum, Grönland halkının ve çevresinin üzerindeki baskıyı artırıyor.
SU YOLLARI
Grönland’ın kaynakları, su yolları ve stratejik konumu, onu büyük güçlerin jeopolitik oyununda bir piyon haline getirebilir. Danimarka, ABD ve diğer güçlerin arasındaki bu çekişme, Grönland’ın bağımsızlık arayışını da etkiliyor. Adanın özerk yönetimi, bazı konularda Danimarka’ya bağımlı kalmaya devam ederken, bağımsızlık Grönland için giderek daha önemli bir hedef haline geliyor.
Grönland, 21. yüzyılın jeopolitik hesaplaşmalarının merkezinde yer alıyor. Bu süreçte Grönland halkının bağımsızlık talebi ve uluslararası toplumun stratejik çıkarları, Kuzey Kutbu’nun geleceğini belirleyecek temel unsurlar olarak öne çıkıyor.
Kaynak:
https://www.ntv.com.tr/galeri/dunya/bati-ve-dogunun-gronlanddeki-tehlikeli-oyunu-zengin-metal-yataklari-ada-ulkesinin-sonunu-getirebilir,P2pBm3RprkS577vscOaVnA?form=MG0AV3
https://onedio.com/haber/dogu-ve-bati-arasindaki-cekismenin-arasinda-zengin-metal-yataklari-gronland-in-sonu-olabilir-968913?form=MG0AV3
https://www.haberler.com/guncel/danimarka-dan-trump-a-gronland-onerisi-askeri-varligin-artirilmasi-18252191-haberi/?form=MG0AV3
https://www.haberler.com/dunya/trump-in-gronland-tehdidi-dort-muhtemel-senaryo-18253578-haberi/?form=MG0AV3
https://www.cnnturk.com/dunya/galeri/donald-trump-ve-gronland-tartismalari-bagimsizlik-ve-abdnin-talepleri-2218898?form=MG0AV3
https://onedio.com/haber/dogu-ve-bati-arasindaki-cekismenin-arasinda-zengin-metal-yataklari-gronland-in-sonu-olabilir-968913?form=MG0AV3
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder