BU ÇAĞDA "EV KÖLE"LERİ

SOMALİ, UYUŞTURUCU TRAFİĞİNDE ÖNEMLİ BİR MERKEZ

KHAT (UYUŞTURUCU) GÖLGESİNDEKİ TOPLUM

SOMALİLER BU ÇAĞDA EV KÖLESİ

NEVİN BİLGİN

Afrika ülkesi Somali, yıllardır süregelen siyasi istikrarsızlık ve güvenlik sorunları ile büyük bir mücadele içindedir. Bu zorlu ortam, sadece ülkenin içsel yapısını değil, aynı zamanda ekonomik ve toplumsal dokusunu da derinden etkilemektedir. 

Somali’deki uyuşturucu ticareti, insan kaçakçılıgı gibi tüm bu sorunlarla iç içe geçmiş bir şekilde büyümekte ve özellikle genç nüfus arasında hızla yayılan bağımlılık, toplumsal huzursuzluğa yol açmaktadır. 

Somali’nin uzun yıllardır devam eden iç savaş ve siyasi çalkantılar, devletin egemenliğini tam anlamıyla kurmasına engel olmuş ve bu durum, yasadışı faaliyetlerin yayılmasına neden olmuştur. Güvenlik güçlerinin ve hükümetin zayıf kaldığı bu ortam, uyuşturucu ticaretinin büyümesi için uygun bir zemin oluşturmaktadır. 

Somalili erkek, kadın ve çocuklar insan ticaretinin hedefi haline gelirken bu çağde pekçok ülkede "ev kölesi" olarak çalıştırılmaktadır. 

Uyuşturucu İçin Cazip Rota

Coğrafi konumu, Aden Körfezi ve Hint Okyanusu’na olan yakınlığı, Somali'yi önemli bir deniz yolu ticaret merkezi yaparken, aynı zamanda uyuşturucu kaçakçılığı için de cazip bir rota haline getirmiştir. Ayrıca, Somali’nin karasal sınırları da kontrol edilemez durumda olduğundan, uyuşturucu ticaretini denetlemek oldukça zor olmaktadır. 

Yoksulluk Uyuşturucuyu Tetikliyor

Bunların yanı sıra, Somali’nin ekonomik yapısı büyük oranda tarım ve hayvancılıkla sınırlı kalırken, uzun süreli iç savaş ve istikrarsızlık, bu sektörlerdeki verimliliği düşürmüş, işsizlik oranlarını artırmış ve halkın ekonomik zorluklarını derinleştirmiştir. Yoksulluk ve eğitim eksiklikleri, uyuşturucu kullanımını tetikleyen başlıca faktörlerden biri haline gelmiştir. Gençler arasında uyuşturucu bağımlılığı, çoğunlukla boşlukta kalan ve işsizlikle mücadele eden bireyler arasında hızla yayılmaktadır.

Khat Bitkisi

Somali’de uyuşturucu kullanımının en belirgin örneklerinden biri, yerel olarak üretilen ve halk arasında çiğnenerek tüketilen Khat (Catha edulis) bitkisidir. Yüzyıllardır Somali toplumunun bir parçası olan Khat, başlangıçta yalnızca kültürel bir uygulama olarak kullanılıyordu. Ancak günümüzde, özellikle genç nüfus arasında Khat’ın bir uyuşturucu bağımlılığına dönüşmesi, toplumsal sağlık sorunlarını daha da büyütmüştür.

Khat, uyarıcı özelliklere sahip bir bitkidir ve çiğnendiğinde, kişi üzerinde halüsinasyon benzeri etkiler yapar, odaklanmayı artırır ve enerji verir. Bu nedenle, sosyal bir etkinlik olarak tüketilmesi yaygın olsa da, zamanla bağımlılık yapıcı bir madde haline gelmiştir. Ayrıca, Khat ticareti, Somali’nin uluslararası uyuşturucu pazarında önemli bir yer edinmesine yol açmış ve Orta Doğu başta olmak üzere diğer bölgelere ihraç edilmeye başlanmıştır. Bu durum, Khat’ın ticaretini yapmak isteyen yerel suç şebekelerinin ve terör gruplarının işine yaramakta, ülkenin güvenlik sorunlarını daha da karmaşık hale getirmektedir.

Uyuşturucu ticareti ve özellikle Khat kullanımı, Somali toplumunda derin etkiler bırakmaktadır. Khat’ın yaygın kullanımı, genç nüfusun sağlık sorunları yaşamasına yol açmakta ve toplumsal huzursuzluğu artırmaktadır. Uyuşturucu bağımlılığı, bireysel düzeyde fiziksel ve psikolojik sorunlara yol açarken, toplumsal düzeyde de ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bağımlı bireyler, üretkenliklerini kaybederek, iş gücünden uzaklaşmakta ve bu durum, ülkenin genel ekonomik yapısını daha da zayıflatmaktadır.

Sosyal açıdan, uyuşturucu bağımlılığı, aile içi şiddet ve suç oranlarını artırmaktadır. Bu, Somali’nin zaten zayıf olan toplumsal dokusunu daha da kırmakta ve güvenlik sorunlarını körüklemektedir. Khat gibi uyuşturucuların yaygınlaşması, terör grupları ve suç şebekeleri için gelir kaynağı oluşturmakta ve Somali’deki istikrarsızlığı daha da pekiştirmektedir.

Somali hükümeti, uyuşturucu ticaretiyle mücadele etmek için çeşitli adımlar atmaktadır. Özellikle Somaliland’daki uyuşturucu kaçakçılığına karşı başlatılan geniş çaplı kampanyalar, sınır güvenliğini artırmayı ve uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele etmeyi hedeflemektedir. Ayrıca, yerel dini liderler ve toplumsal önderler, uyuşturucu kullanımına karşı bilinçlendirme çalışmalarına katılmakta ve toplumda daha güçlü bir duruş sergilenmesi için destek sunmaktadır.

Ancak, bu çabaların başarıya ulaşabilmesi için Somali’nin iç savaşın ve siyasi istikrarsızlığın etkilerinden kurtulması gerekmektedir. Uluslararası toplum, Somali hükümetine daha fazla lojistik ve teknik destek sağlamalıdır. Ayrıca, Somali’nin uyuşturucu sorunu sadece hükümetin değil, aynı zamanda toplumsal bir sorun haline dönüşmüştür. 

Küresel Tehdit

Somali’deki uyuşturucu ticareti ve kullanımı, yalnızca yerel bir sorun olmaktan çıkmış, küresel bir tehdit haline gelmiştir. Khat gibi uyuşturucuların yaygınlaşması, Somali’nin hem ekonomik hem de sosyal yapısını tehdit etmektedir. Bu sorunun çözülmesi için atılacak adımlar, sadece yasa dışı ticaretin engellenmesiyle sınırlı kalmamalıdır. 

Somali’de İnsan Ticareti: Çocuklar, Kadınlar ve İşçiler Zorla Çalıştırılma Tehditi Altında

Somali, sadece iç savaş, terörizm ve ekonomik zorluklarla değil, aynı zamanda insan ticareti ve buna bağlı yaşanan insan hakları ihlalleri ile de ciddi bir tehdit altındadır. Somali’deki sosyal ve ekonomik çöküş, sadece ülke içindeki yaşamı olumsuz etkilemekle kalmıyor, aynı zamanda uluslararası boyutta insan ticareti suçlarının artmasına da zemin hazırlıyor. İnsan tacirleri, Somali'den kadınları, çocukları ve erkekleri Orta Doğu, Afrika ve Avrupa’ya kaçırmakta, onları zorla çalıştırma ve cinsel sömürüye uğratma gibi korkunç suçlara karışmaktadır. Bu makale, Somali'deki insan ticaretinin boyutlarını, bu suçların ardındaki sebepleri ve çözüm yollarını ele alacaktır.

Somali, coğrafi konumu nedeniyle, özellikle Orta Doğu'ya yapılan göç yolları üzerinde stratejik bir noktada bulunmaktadır. Bu, insanların kaçırılmasını ve ticaretini kolaylaştıran bir faktör olmuştur. İnsan tacirleri, Somali'den özellikle kadınları Cibuti üzerinden Orta Doğu'ya götürmekte ve burada ev köleliği veya zorla cinsel sömürüye uğratmaktadır. Aynı şekilde, Somali'nin erkek nüfusu, Körfez Ülkeleri'nde çoban veya işçi olarak zorla çalıştırılmaktadır. Çocuklar ise Suudi Arabistan gibi ülkelere götürülüp sokaklarda dilenmeye zorlanmakta, yaşadıkları büyük travmalar ve insan hakları ihlalleri ile yaşam mücadelesi vermektedirler.

Sahte İstihdam Büroları

Sahte istihdam büroları, Somali halkını hedef alarak, onları Körfez ülkelerine veya Avrupa'ya göndermek için sahte belgelerle insan kaçakçılığını kolaylaştırmaktadır. Bu büroların düzenlediği insan ticareti, sadece ekonomik bir suç değil, aynı zamanda mağdurların insan haklarına karşı büyük bir ihlaldir. Hükümet yetkililerinin seyahat komisyoncuları ve insan tacirleriyle işbirliği yaparak sahte seyahat belgeleri sattığına dair ciddi iddialar da bulunmaktadır. Bu durum, hükümetin insan ticareti ile mücadelesindeki zayıflığı ve yetersizliğini gözler önüne sermektedir.

Avrupa ve Ortadoğu'ya Götürülüyor

Bir diğer dikkat çekici gelişme ise, Somali'nin çevresindeki ülkelerde artan insan ticareti vakalarıdır. Somali'deki zorluklardan kaçan ve güven arayan Somalililer, Kenya, Güney Afrika gibi ülkelerde kaçırılmakta ve orada sömürülmektedir. Ayrıca, Somaliland'daki yetkililer, Etiyopya ve Sudan gibi ülkelerden gelen kişilerin, Libya’daki şebekeler tarafından rehin alınıp Avrupa veya Orta Doğu'ya götürülmeye çalışıldığını bildirmektedir. Bu durum, Somali'den çıkmayı planlayan ve genellikle umut arayan insanları büyük bir tuzak içine çekmektedir.

Ev Köleliği Uygulaması

Somali diasporasında, özellikle bazı üyelerin sahte evlilik teklifleri ile yakınlarını veya masum kurbanları Avrupa'ya veya Amerika'ya çekmeye çalıştığı da bir başka kara tabloyu oluşturmaktadır. Bu kişiler, kurbanlarını zorla çalıştırmakta ya da ev köleliğine sürüklemektedir. Eş-Şebab'dan kaçan Somalili çocuklar da, Kenya'ya sığınmaya çalışırken, insan tacirleri tarafından zorla çalıştırılmakta veya cinsel sömürüye maruz kalmaktadır. Bu çocukların hayatları, sadece coğrafi bir geçiş noktasında değil, aynı zamanda korkunç bir mağduriyetin içinde şekillenmektedir.

Genelevlere Satılıyorlar

Kenya'dan Somali'ye mal taşıyan kamyonlar, bazen genç kızlar ve kadınlarla geri dönmektedir. İnsan tacirleri, bu gençleri ve kadınları temin edip, Nairobi veya Mombasa'daki genelevlerde sömürmektedir. Kenya dışındaki diğer bölgelere de gönderilen bu kurbanlar, uzun süreli fiziksel ve psikolojik istismarlarla karşı karşıya kalmaktadır. Ayrıca, Kuzey Somali'deki belgesiz Etiyopyalılar da, Orta Doğu'ya seyahat için çalışacak iş fırsatları ararken insan ticaretine karşı savunmasız kalmaktadır.

Somali'nin içinde bulunduğu bu tehlikeli insan ticareti döngüsüne karşı hükümet, uluslararası destekle çeşitli önlemler almaya çalışmaktadır. Ancak, bu sorun sadece devletin değil, aynı zamanda yerel halkın ve toplumsal örgütlerin de ortak bir mücadelesi gerektirmektedir. İnsan ticareti ve zorla çalıştırma sorununa karşı toplumda farkındalık yaratmak, çocukların ve kadınların korunması için hukuki altyapıyı güçlendirmek ve suçluları cezalandırmak için daha fazla uluslararası işbirliği sağlamak hayati öneme sahiptir.

Kaynakça: 

https://www.state.gov/reports/2024-trafficking-in-persons-report/somalia/?form=MG0AV3

https://hiiraan.com/news4/2025/Jan/199837/somaliland_launches_anti_drug_campaign_to_combat_trafficking_and_abuse.aspx?form=MG0AV3

https://2021-2025.state.gov/reports/2017-trafficking-in-persons-report/somalia/?form=MG0AV3