MUSTAFA KEMAL'İN ÇANAKKALE MEKTUPLARI

KAN, MÜREKKEP VE BİR KADINA YAZILAN MEKTUPLAR

Nevin BİLGİN

Kurşunlar vızıldıyor, şarapneller Mehmetçiğin ve O'nun üzerine yağmur gibi düşüyordu. Conkbayırı'nda, mermisi biten askerlere süngü taktıran o emir, savaşın kaderini değiştirdi:

“Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum.”

8 ay boyunca cephede kalan Mustafa Kemal’in o gün verdiği emir, tarihe kazındı. Ancak, bir savaş yalnızca emirlerle değil, yazılanlarla da hatırlanır. 

Top seslerinin, süngü hücumlarının arasında, bir adam bir kadına mektup yazıyordu.

           fotoğraf: İBB Kültür Sanat

O kadın Madam Corinne’di.

Madam Corinne Kimdi?

Madam Corinne, Mustafa Kemal’in Selanik yıllarından tanıdığı, Fransız kültürüne yakın, zarif ve entelektüel bir kadındı. Onun kimliği, yıllar boyunca muğlak kaldı—bir öğretmen mi, bir diplomat mı, yoksa yalnızca duygu ve düşüncelerin paylaşıldığı eski bir dost mu? Kesin olan bir şey vardı: Mustafa Kemal, Çanakkale'nin cehenneminden ona mektuplar yazmıştı.

Bu mektuplar, sadece bir komutanın savaş meydanındaki gözlemleri değildi. Aynı zamanda, savaşın ortasında bile düşünebilen, sorgulayabilen, Tanrı’yı, insanı, ölümü ve hayatı yorumlayan bir zihnin yansımalarıydı.

Tartışmalı Bir Mektup: 20 Temmuz 1915

Madam Corinne'e yazılan 20 Temmuz 1915 tarihli mektup, savaşın ortasında bile sorgulayan bir aklın ürünüydü. Erdal İnönü’nün anılarında eksik çevrildiğini belirttiği bu mektup, şehitliği, inancı ve savaşın anlamını derinlemesine ele alıyordu:

“Görüyorsunuz ya Madam, benim insanlarım şehit olmayı ararken de budalaca davranmıyorlar. Peygamberimiz ne kadar bilgeymiş. İnsanların gerçek arzularını ne kadar iyi biliyormuş. Bana gelince, çok yazık ki, bu inanmış insanların, Allah vergisi nitelikleri bende yok, ama bu nitelikleri desteklemeyi de hiç ihmal etmiyorum. Çok garip bulduğum bir şey var. Erkeklere huriler ve başka güzel eğlenceler vadeden Hazreti Muhammed, kadınlar için hiçbir taahhüde girmiyor. Bu duruma göre ölümden sonra erkekler, cennetteki kadınlara sahip olarak hoş vakit geçirirlerken, kadınların dayanılmaz hale düşecekleri anlaşılıyor. Öyle değil mi? Gördüğünüz gibi Madam, dağdağalı ve kanlı bir yaşama alıştıktan sonra da insan, cennet ve cehennemden söz etmek ve hatta yüce Tanrı’yı bile eleştirmek için zaman bulabiliyor. Madam, eğer Tanrımızı eleştirerek günaha girmemi önlemek isterseniz, çarpışmalar dışında kalan zamanımı, hangi meşgaleyle geçirebileceğim konusunda lütfen bana yol gösteriniz.”

Bu satırlar, sadece bir savaşçının değil, bir düşünürün de kelimeleriydi. Şehitlik kavramını, dinin vaatlerini ve ölümden sonra ne olacağını tartışıyordu. Üstelik bunu, bir kadına anlatıyordu.

Savaşın Öteki Yüzü

Atatürk, savaşın ortasında bile düşünmeyi bırakmıyordu. Cephede düşmanı yenmek için mücadele ederken, zihni başka cephelerde savaş veriyordu. Cennet ve cehennemi sorguluyor, kadınlara vaat edilmemiş bir öteki dünyanın adaletsizliğini tartışıyordu.

Neden bir erkeğe değil de bir kadına anlatmıştı? Belki de kadınların savaşın en büyük tanıkları olduğunu bildiğindendi. Çünkü erkekler savaşta ölüyordu; ama geride kalan kadınlar, o savaşın yaralarını taşıyordu. Bir kadın, savaşın anlamını sorgulayan bir komutanın kelimelerine, erkeklerden daha çok kulak verebilirdi.

Madam Corinne’e Yazılan Mektuplar: "Mustafa Kemal ve Corinne Lütfü"

Madam Corinne ve Mustafa Kemal’in mektupları, Melda Özverim tarafından yayımlanan Mustafa Kemal ve Corinne Lütfü kitabında yer aldı. Bu kitap, 1913-1916 yılları arasında yazılan 15 mektubu, 5 kartı ve 2 telgrafı içeriyor. Fransızca orijinalleri ve Türkçe çevirileriyle birlikte, Corinne’in albümünden fotoğraflar ve ailesine dair bilgiler de bulunuyor.

Bu mektuplar, bir savaşın kanlı yüzü kadar, onun ardında yatan insanı da gösteriyor. Çanakkale’de bir ulusun kaderini değiştiren adam, aynı zamanda savaşın anlamını bir kadınla tartışıyordu.

Kaynakça: 

Özverim, Melda, Mustafa Kemal ve Corinne Lütfü. 

https://tr.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Kemal_ve_Corinne_L%C3%BCtf%C3%BC?utm_source=chatgpt.com

https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/madam-corinne-lutfu-tergiman-1883-1946/

https://www.youtube.com/watch?v=zTUNBGLvnzk

chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/401779

https://dergipark.org.tr/tr/pub/egetid/issue/34044/376813