PEMBE VERGİ 

KADIN OLMANIN BEDELİ DAHA FAZLA

KADINLAR ALDIKLARI ÜRÜNLERİ YÜZDE 7 DAHA FAZLA VERGİ ÖDÜYOR

NEDEN PEMBE ALIYOR DA MAVİYİ TERCİH ETMİYOR, DAHA FAZLA PARA ÖDÜYÜR? 

NEVİN BİLGİN

Markalar, renkler, binbir çeşit pazarlama argümanları. Ve fazla vergiler. Hem de cinsiyet eşitsizliğini körükleyici nitelikte. Kadınların aldıkları ürünlere erkeklerden daha fazla vergi ödediğini ve bunun adınının da "pembe vergi" olduğunu biliyor musunuz? 

Kadınlar neden aynı ürüne daha fazla para ödüyor? 

Market raflarında yan yana dizilmiş iki tıraş bıçağına bakın: biri mavi, diğeri pembe. Erkekler için üretilen mavi tıraş bıçağı daha sade bir ambalajda ve uygun fiyatlı. Kadınlar için tasarlanan pembe versiyon ise daha zarif bir görünüme sahip, ancak fiyatı belirgin şekilde daha yüksek. 

Peki, bu fiyat farkı neye dayanıyor? Gerçekten de pembe plastik daha mı pahalı? Yoksa burada kadınların cüzdanlarına yönelik sistematik bir ayrımcılık mı söz konusu?

Pembe Vergi Nedir?

“Pembe vergi”, kadın tüketicilere yönelik ürünlerin, erkeklere yönelik muadillerine kıyasla daha pahalı olması durumunu tanımlayan bir terimdir. Hukuki bir vergi olmamasına rağmen, üreticiler ve perakendeciler kadınlara yönelik ürünlerin fiyatlarını bilinçli olarak yükselterek kadınlardan adeta “gizli bir vergi” alırlar.

Bu fiyat farkı yalnızca kişisel bakım ürünleriyle sınırlı değil. Kadınlara yönelik kıyafetler, oyuncaklar, hatta kuru temizleme ve kuaför hizmetleri bile daha pahalı olabilir. Örneğin, kadın ceketlerinin kuru temizleme ücreti genellikle erkek ceketlerinden daha yüksektir. Bunun sebebi olarak kadın kıyafetlerinin daha detaylı kesime sahip olması gösterilir, ancak ne kadar doğru olduğunu kimse araştırmaz. 

Pembe Vergi Nasıl İşliyor?

Pembe vergi, ürünlerin ambalajlanması, pazarlanması ve fiyatlandırılmasıyla gizlice uygulanır. Şık tasarımlar, çiçeksi kokular ve pastel renkler, aslında üretim maliyetini artırmaz. Ancak üreticiler, kadınların estetik kaygılarını ve alışveriş alışkanlıklarını kullanarak daha fazla ücret talep eder. Kadınların temel ihtiyaçları arasında sayılan hijyen ürünlerinin  birçok ülkede lüks tüketim ürünü gibi vergilendirilmesi de bu eşitsizliği pekiştirir. Oysa erkeklere yönelik benzer ürünlerde böyle bir ek maliyet bulunmaz.

Hangi Ülkelerde Görülüyor?

Pembe vergi, dünya genelinde yaygın bir durumdur. ABD’de yapılan araştırmalar, kadınların erkeklere göre ortalama %7 daha fazla ödeme yaptığını ortaya koymuştur. Türkiye’de de benzer bir durum geçerlidir; kadınlara yönelik ürünler genellikle daha pahalıdır ve hijyen ürünleri yüksek vergilere tabidir.

Kadınlar Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Pembe vergi, kadınların ekonomik yükünü artırarak toplumsal cinsiyet eşitsizliğini daha da derinleştirir. Kadınlar aynı ürünler için daha fazla ödeme yaparak gelirlerinin büyük bir kısmını temel ihtiyaçlara harcamak zorunda kalır. Bu durum yalnızca finansal bir mesele değildir; kadınların kendilerini ekonomik olarak dezavantajlı ve değersiz hissetmelerine de neden olabilir. Ayrıca, fiyat farkı nedeniyle daha düşük kaliteli veya daha az sağlıklı ürünlere yönelmeleri de mümkündür.

Kim Gündeme Getirdi?

“Pembe vergi” terimi ilk olarak 1990’lı yıllarda ABD’de yapılan akademik çalışmalarla gündeme geldi. Ancak konunun geniş kitlelerce tartışılmasını sağlayan olay, 2015 yılında New York Tüketici İşleri Departmanı tarafından yapılan bir araştırma oldu. Bu araştırma, kadınlara yönelik ürünlerin erkeklerinkinden ortalama %7 daha pahalı olduğunu ortaya koyarak konuyu kamuoyunun dikkatine sundu.

Gerçekten Bir Seçme Özgürlüğü Var mı?

Tüketiciler, kadınlara yönelik ürünlerin daha pahalı olduğunu gördüklerinde alternatiflere yönelebilirler mi? 

Örneğin, bir kadın neden erkekler için üretilen daha ucuz bir tıraş bıçağı satın almasın? Burada kültürel ve toplumsal algılar devreye giriyor. Kadınlar için üretilen ürünlerin daha estetik, daha yumuşak veya “kadınlara özel” olduğu iddiası, tüketicileri yönlendiriyor. Ancak bu algı, aslında şirketler tarafından yaratılan bir pazarlama stratejisinden ibaret.

Peki, pembe verginin önüne nasıl geçilebilir? İlk adım, bu fiyat farkının farkında olmak ve bilinçli bir tüketici olmaktır. Alternatif ürünleri araştırmak, şirketleri fiyatlandırma politikaları konusunda sorgulamak ve gerekirse tepki göstermek, pembe vergiye karşı bir direnç oluşturabilir. Ancak esas çözüm, devletlerin kadınlara yönelik ürün ve hizmetlerdeki fahiş fiyatlandırmaya karşı düzenlemeler getirmesiyle mümkün olacaktır.

Kadın olmak gerçekten de pahalı mı olmalı? Yoksa pembe vergi, fark edilmesi ve ortadan kaldırılması gereken bir sistematik eşitsizlik mi?

Kaynakça: 

https://tr.wikipedia.org/wiki/Pembe_vergi

Beşirli, ÖB. Türkiye'de Pembe Vergi Eğilimi

https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijpf/issue/70677/1035119

https://allmatters.com.tr/pembe-vergi-nedir/?srsltid=AfmBOoq6G4aII_PP5rhTX1bVwYwMHa-NQxo3NzExETKwCYyIPq-KI-it

https://www.skdturkiye.org/esit-adimlar/yakin-plan/esitsizligin-gorunmeyen-maliyeti-pembe-vergi

https://velev.news/sozluk/pink-tax-pembe-vergi-cinsiyete-dayali-fiyat-ayrimciligi/