İşveren Tasarruf, İşçi Karın Doyurma Derdinde

Zehirlenmeler, Karbonhidrat Komasına Sokan İşveren Yemekleri, Catering Şirketleri...

Hangi Yemek Modeli? 

     Patron ve İşçilerin öğle yemeği

Nevin BİLGİN 

Türkiye’de birçok işveren, maliyeti kısmak için işçiye yerinde ucuz yemek sunmayı en ekonomik seçenek olarak görüyor. 

Fakat pilav ve makarna ağırlıklı düşük besin değerli yemekler, kısa vadede ucuz olsa da uzun vadede verimlilik kaybı, yorgunluk, motivasyon düşüklüğü ve sağlık sorunlarıyla birlikte şirkete gizli maliyet olarak geri dönüyor. Ama tabii işveren, işçi mi yok, sağlıksızsa çıkarır yenisini alırım diyebilir. 

Diğer yandan dışarıda yemek modeli, yemek kartı ya da nakit ödeme doğru miktarda desteklendiğinde hem vergi avantajı sağlıyor hem de çalışan memnuniyetini artırıyor. Ancak dışarıda da işçi ne kadar güvenli ve sağlıklı gıda bulabiliyor. Aldığı yemek kartı sağlıklı ve güvenli gıda yemesine yetiyor mu? 

2025 yılı için günlük 264 TL’ye kadar yapılan yemek ödemeleri vergi ve SGK istisnasına giriyor. 

Bu nedenle işveren açısından öngörülebilir ve operasyonel yükü düşük bir çözüm haline geliyor.

Yemekhane vs. Yemek Kartı: Avantaj-Dezavantaj Tablosu

Kriter	Yerinde Yemekhane (Kendi Mutfağı/Catering)	Dışarıda Yemek (Para/Yemek Kartı)
Yemek Kalitesi & Beslenme	❌ Çalışan için: Kalitesiz içerik (makarna/pilav) riski yüksek. Dengeli beslenme işverenin insiyatifinde.	✅ Çalışan için: Seçim özgürlüğü sayesinde daha dengeli beslenme olasılığı ve sağlık desteği.
İşyeri Verimliliği	✅ İşveren için: Zorunlu mola/dinlenme yeri sağlama yükümlülüğü yerine getirilir.	❌ Çalışan için: Yemek molasını es geçme veya masada yeme riski.
	❌ Çalışan için: Tek tip yemek motivasyonu düşürebilir.	✅ Çalışan için: Seçim özgürlüğü ve sosyal hak algısı motivasyonu artırır.
Maliyet ve Vergi Avantajı	✅ İşveren için: Verilen yemeğin sınırsız vergi istisnasına tabi olması.	✅ İşveren için: Günlük limit (2025 için 264 TL) kadar vergi/SGK primi istisnası.
	❌ İşveren için: Büyük ölçekte mutfak kurulum/personel maliyeti yüksektir.	✅ İşveren için: Operasyonel maliyeti düşüktür.
Çalışan Memnuniyeti	❌ Çalışan için: Düşük. Çoğu zaman tek tip menü, kalitesizlik ve seçme hakkı olmaması memnuniyeti düşürür.	✅ Çalışan için: Yüksek. Ne, nerede ve hangi işletmede yiyeceğine kendisi karar verir. Sosyal bir hak olarak algılanır.
Kayıt Dışı Ekonomi	✅ Genel: Düşük etki (Zaten kayıtlı sistem).	✅ Genel: Yemek kartı sistemleri, kayıt dışı ekonomiyi azaltma konusunda önemli bir role sahiptir.

İşçiye Para Vermek Verimliliği Düşürür mü?

Aslında mesele “para mı, yemekhane mi?” sorusunda değil.

Mesele: Verilen desteğin çalışanın gerçek bir öğün alabilmesine yetip yetmediği.

Yetersiz bir yemek ücreti → dışarıda yemek modeli işe yaramaz → yine karbonhidrat ağırlıklı, düşük kaliteli öğünler → verim düşer.

Ama yeterli ödeme + yemek kartının sağladığı seçim özgürlüğü →

daha iyi beslenme + daha mutlu çalışan + daha yüksek verimlilik.

Fransa’da yaygın olan Ticket Restaurant modelinin yıllardır popüler olmasının sebebi tam olarak bu:

Hem işverene avantaj, hem çalışana özgürlük.

Kalitesiz Yemek ve  "Karbonhidrat Komaları"

Türkiye'deki birçok işyerinin uyguladığı, ucuz ve ağırlıklı olarak karbonhidrat (pilav, makarna, ekmek) bazlı yemek politikası, başlangıçta düşük maliyetli gibi görünse de, uzun vadede verimlilik üzerinde yıkıcı bir etkiye sahiptir:

Beslenme Dengesizliği: Bu tür bir menü, hızlı enerji sağlasa da, kısa süre sonra kan şekerini düşürerek öğleden sonra halsizlik, düşük konsantrasyon ve literatürde "yemek koması" olarak bilinen durumu tetikler.

Hastalık ve Devamsızlık: Dengesiz beslenen iş gücü, bağışıklık sistemi zayıf olduğu için daha sık hastalanır. Bu durum, devamsızlık maliyetlerini ve iş gücü kaybını artırır.

Düşük Motivasyon: Çalışan, işverenin kendisine sunduğu hizmetin kalitesizliğini bir değersizlik göstergesi olarak algılar. Kalitesiz yemek, maaş zammı alamayan bir çalışanın motivasyonunu daha da düşüren ek bir memnuniyetsizlik kaynağı yaratır.

Küçük ve orta ölçekli işletmelerde yemekhane kurmak çoğu zaman pahalıdır.

Sabit masraflar (mutfak, ekipman, personel) ciddi yük bindirir.

Bu nedenle çoğu işletme için gerçek tasarruf:

Vergi avantajlarıyla kullanılan yemek kartı modeli

Yeterli bütçeyle desteklendiği sürece

Büyük ölçekli fabrikalarda ise yüksek hacim nedeniyle yemekhane birim maliyetleri düşebilir ama sadece kalite korunabiliyorsa.

#nevinbilginhaber

#yemek

#catering

#işveren

#işçi