MİLLİYETÇİLİK VE KÜLTÜR ÇATIŞMASI

 "YILANLARIN ÖCÜ"NDEN "PEMBE TÜYLÜ CEKET"E

TARKAN'IN BÜYÜK AMCASI FETHİ TEVETOĞLU VE YILANLARIN ÖCÜ ÖRNEĞİ

 

fotoğraf Kaynak: Vikipedi

NEVİN BİLGİN

Milliyetçilerin zaman zaman popüler ve küresel kültürle çatışma örnekleri günümüzde de görülse de, geçmişteki kadar katı değildir. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin Eurovision Müzik Yarışması'na gösterdiği "pembe ceket" eleştirileri aslında Türk kimliğinin önemli etkenlerinden birisini oluşturan "kimliğin" korunmasına dönük bir serzenişten ötesi değil gibi görünmezken, Türkçülük akımının güçlü olduğu 1950'li yıllarda kültürel çatışma ve baskının roman ve romancılar üzerinde de yoğunlaştığı görülmektedir.

Türk müziğinin önemli isimlerinden sanatçı Tarkan'ın büyük dedesi olan Fethi Tevetoğlu, Türkçü isimlerden. Rizeli olan ailenin Türkçü ismi Fethi Tevetoğlu (1916-1989), Komünizmle Mücadele Derneği'nin de kurucuları arasında yer almaktadır.

 

      Fethi Tevetoğlu ve "Yılanların Öcü"

      Edebiyat ve şiire düşkünlüğüyle tanınan Tevetoğlu, Nihal Atsız'la Türkçülük mücadelesinde yeralmıştır.1944 yılında ırkçılık-Turancılık davası kapsamında 11 ay hapis cezasına çarptırılmıştır. Siyasi kariyerine ise 1957 yılında Demokrat Parti'den Samsun İl Başkanı olarak başlamış ve 1961-1974 yılları arasında Samsun Cumhuriyet Senatörü olarak görev yapmıştır. Ayrıca İslam Ülkeleri Konferansı Başkan Yardımcılığı, Parlamento Dış İlişkiler Komisyonu Başkanlığı gibi önemli görevlerde de bulunmuştur.

      Ünlü Türk Edebiyatçısı Fakir Baykurt'un "Yılanların Öcü" eseri 1954'te yayınlanmış, ödüller almış, dönemin ses getiren yapıtları arasında yer almıştır. Filmi de çekilen eser o dönemde Türkçülerin hedefi olmuştur. Romanda köy yaşamındaki haksızlıklar, adaletsizlikler konu alınırken, iki farklı düşüncenin çatışması, yani haksızlıklara karşı  olmayı ve direnerek mücadeleyi ele almaktadır. Romanın kahramanı Kara Bayram ve Irazca'dır. Bayram, haksızlıklara karşı direnen kişileri simgelemektedir.

 

     Türkçü isimlerden Fethi Tevetoğlu o dönemde, "Yılanların Öcü" romanına yönelik sert eleştirilerde bulunmuştur. Eserin komünizmin bir yansıması dahi olduğunu dile getirmiş, o dönemde eserin tiyatro olarak sahnelenmesine tepki göstermiştir. Tevetoğlu'na göre eser, zararlı çaba ve direnmeyi teşvik etmekte, ayrıca Türk kültürüne uygun olmayan öğeler içermektedir. Dolayısıyla Türk milli değerlerine aykırıdır. Tevetoğlu, bu görüşlerini Türk Cumhuriyet Senatosu'nda ve çeşitli platformlarda dile getirmiştir. Tevetoğlu, romandaki Türk köylüsünün şahsiyetine saldırıldığını belirterek, "Türk köylüsü cinsi sapık ve altmışını aşmış asil bir Türk anasını evli oğlunun fuhuş simsarı yapan bir kitap" olarak eleştirmiştir.

 fotoğraf kaynağı: Tarih Krallığı

     Tevetoğlu, romanın yazarı Fakir Baykurt’un müfettişlik görevinden alınmasını ve sınıfa sokulmaması gerektiğini savunmuştur. "Yılanların Öcü" oyunu Devlet Tiyatroları’nda sahnelenmemiş ve filminin yasaklanması için girişimlerde bulunulmuştur. Ancak Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, filmi izleyip övmesiyle yasaklamaktan vazgeçilmiştir.

      Milliyetçiler ve Kültür Çatışmaları

      Fethi Tevetoğlu'nun "Yılanların Öcü"ne yönelik tepkisi, Türkçülerin kültürel alanda verdiği mücadelenin bir örneğidir. Tevetoğlu ve onun gibi düşünen Türkçüler, edebi eserlerin milli değerlere uygun olması gerektiğini savunmuşlar ve bu doğrultuda çeşitli müdahalelerde bulunmuşlardır. Kültürel çatışmaların yaşandığı bu dönemde, milliyetçi düşüncenin sanata ve edebiyata etkisi oldukça belirgindir.

 

Fakir Baykurt, Türk yazar, sendikacı ve öğretmendir. 1929’da Burdur’un Yeşilova ilçesinde doğdu. Köy yaşamını anlatan eserleriyle tanınır. İlk romanı “Yılanların Öcü” ile Türk edebiyatının klasikleri arasına girmiştir. Ayrıca, “Irazca’nın Dirliği” ve “Kara Ahmet Destanı” adlı romanlarıyla önemli bir üçleme oluşturmuştur. Fakir Baykurt, Türk hikaye yazarı, romancı, şair ve sendikacı olarak da bilinir.

Kaynakça:

Ertekin, Orhangazi. Cumhuriyet Döneminde Türkçülğün Çatallanan Yolları

Gürçay, Serdar, https://dergipark.org.tr/tr/pub/atb/issue/40620/488465

 Koçar, Fatih Şükrü. https://www.academia.edu/51761675/FAK%C4%B0R_BAYKURTUN_YILANLARIN_%C3%96C%C3%9C_VE_TIRPAN_ROMANLARINDA_FEODAL%C4%B0ZMDEN_KAP%C4%B0TAL%C4%B0ZME_EVR%C4%B0LME_S%C3%9CREC%C4%B0

https://www.haberfokus.com/fethi-tevetoglu-kimdir-neden-gundemde-haber-1055148

 https://tr.wikipedia.org/wiki/Fethi_Teveto%C4%9Flu

 https://dergipark.org.tr/tr/pub/madergisi/issue/50015/624602