Mısır Firavunlarının Akraba Evliliği ve Genetik Felaket
NEVİN BİLGİN
Eski Mısır’da görülen ensest evlilik geleneğinin ilk öncüleri, Mısırlılar tarafından tanrılar ve insanlar arasında aracı olduklarına inanılan firavunlardır. Mısır’ın en önemli tanrısı Osiris’in ölümünden sonra onunla özdeşleşerek ilahi statüye ulaşan firavunlar, Osiris ve kız kardeşi İsis gibi kardeş evliliği yapmak suretiyle tanrılar tarafından başlatılan ensest evlilik geleneğinin öncüsü ve koruyucusu haline geldiler. Firavunlarla başlayan, Pers etkileşimi ve ticaret yoluyla yaygınlaştığı düşünülen ensest evlilik geleneği Mısır’da kurulan son hanedan olan Ptolemaios Hanedanı döneminde resmiyet kazandı. Bu durum dini ve mitolojik etkenlerle ilişkili gibi görünse de aslında tanrıların takipçisi olan hükümdarların uyguladığı din siyasetinin bir parçasıydı. Eski Mısır ve Yunan tanrılarının ensest evliliklerini rol model alarak din üzerinden yürütülen bir politika izleyen hükümdarların amacı, soy dışından kişilerle evlenmek yerine aile içi ensest evlilikler yapmak suretiyle soyun bozulmasını engellemekti. Hükümdarların yaptığı ensest evlilikler nedeniyle, Mısır dışındaki toplumların neredeyse tamamının tabu olarak gördüğü kardeşler arası evlenme geleneği sıradanlaşmış, hem Mısır monarşi mensupları hem de yerli halk için olağan bir durum haline gelmişti. Bu durumda, Mısır’ın iç dinamikleri çerçevesinde geleneksel boyut kazanan ensest evliliklerin Mısırlı hükümdarlar tarafından politik bir enstrüman haline getirilmesini sağlayan bazı faktörler olmalıydı.
Mısırlı hükümdarları ensest evliliğe yönelten temel faktörler nelerdi? Mısır’daki ensest evliliklerin kaynağı, hangi faktörler nedeniyle gelenekselleştiği, kraliyet mensupları ve halk arasındaki kardeş evliliklerinin nitelikleri neydi?
Türkçe literatürde pek yer almayan, Batı literatüründe ise farklı disiplinlere mensup akademisyenlerce incelenmiş olan bu konu, Akhenaten gibi firavunların fiziksel özellikleri üzerinden de değerlendirimektedir.
Antik Mısır firavunlarının bazıları, özellikle Akhenaten gibi, belirgin fiziksel özelliklere sahipti. Bu özellikler arasında uzun yüzler, çıkıntılı çeneler ve eğik başlar bulunur. Bu durumun birkaç nedeni olabilir:
Genetik Hastalıklar: Akhenaten'in Marfan sendromu veya Frohlich sendromu gibi genetik hastalıklardan muzdarip olabileceği düşünülmektedir. Bu hastalıklar, vücut yapısında belirgin değişikliklere neden olabilir.
Akraba Evlilikleri: Firavunlar arasında akraba evlilikleri yaygındı. Bu tür evlilikler, genetik çeşitliliği azaltarak bazı genetik hastalıkların ortaya çıkma riskini artırabilir. Akraba evlilikleri sonucu ortaya çıkan hastalıklar arasında zeka geriliği, orak hücre anemisi ve doğumsal kusurlar bulunur.
Hormonal Bozukluklar: Yale Üniversitesi'nden Dr. Irwin Braverman, Akhenaten’in vücudunun erkek hormonlarını aşırı derecede kadın hormonlarına çevirmesine neden olan bir genetik mutasyona sahip olabileceğini öne sürmüştür. Bu durum, firavunun androjenik (çift cinsiyetli) bir görünüme sahip olmasını açıklayabilir.
Kafatası Şekil Bozuklukları: Akhenaten’in kafasının şekli, bazı kafatası kemiklerinin erken yaşta kaynaşmasına bağlı olabilir.
Braverman, Akhenaten’in genetik yapısının belirlenebilmesi için mısırbilimcilerin firavunun mumyasını tespit edip DNA analizi yapmaları gerektiğini belirtmiştir. Bunun yanı sıra, Penn State Üniversitesi’nden Mısırbilimci Donald B. Redford, Marfan sendromunun Akhenaten’e özgü fiziksel özellikleri açıklayabileceğini ifade etmiştir. Ayrıca, Klinefelter sendromu ve ailesel jinekomasti gibi teoriler de gündeme gelmiştir. Bu tür genetik ve biyolojik çalışmalar, Eski Mısır’daki hükümdar evliliklerinin sadece siyasi ve dini sebeplerle değil, aynı zamanda genetik mirasın korunması açısından da değerlendirildiğini göstermektedir.
Bilim adamı Edgar Allan Poe, Büyük İskender, Wolfgang Amadeus Mozart ve Florence Nightingale gibi tarihi figürlerin sağlık durumları ele alınmışken, Akhenaten’in bedensel yapısının da benzer bilimsel araştırmalarla aydınlatılması için çalışmıştır.
Kleopatra VII'nin hikâyesi de bu açıdan incelenmeye değerdir. Kleopatra, Mısır’ın son hükümdarı olup Ptolemaios Hanedanı’nın bir üyesiydi. Hanedan geleneğine uygun olarak, önce kardeşi Ptolemaios XIII ile, onun ölümünden sonra da diğer kardeşi Ptolemaios XIV ile evlendi. Ancak bu evlilikler genellikle siyasi bir formaliteydi ve Kleopatra'nın gerçek gücü elinde tutmasını sağlamak için yapılıyordu. Julius Caesar ve Marcus Antonius ile olan ilişkileri ise hanedanın dışına çıkan stratejik birlikteliklerdi. Kleopatra’nın bu evlilikleri, Eski Mısır’da ensest evliliklerin nasıl bir siyasi araç olarak kullanıldığını gözler önüne sermektedir.
https://www.webtekno.com/kleopatra-kimdir-kleopatra-hayati-h70595.html?form=MG0AV3
https://tarihen.com/antik-misir-firavunlarin-gizemli-dunyasi/?form=MG0AV3#gsc.tab=0
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2063905
https://www.nbcnews.com/id/wbna24426101
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder