KÜRESEL DÜZENİN LİMAN HARİTASI:
ÇİN’İN DÜNYA ÇAPINDAKİ DENİZ STRATEJİSİ
ÇİN'İN AFRİKA'NIN 30 ÜLKESİNDEKİ LİMANLARI
fotoğraf: Z raporu Büyük Çin liman yatırımlarına sahip ülkeler.
NEVİN BİLGİN
21. yüzyılın denizlerde yazılan küresel senaryosunda başrol artık yalnızca Batı'nın değil.
Çin, son 20 yılda deniz ticareti, lojistik ve liman işletmeciliğinde dünyanın en etkili aktörlerinden biri haline geldi. Bu etki yalnızca konteyner trafiğiyle değil, aynı zamanda doğrudan liman sahipliği, uzun vadeli işletme anlaşmaları ve lojistik altyapı yatırımlarıyla ölçülüyor.
Fotoğraf: Z raporu
SAHİPLİK Mİ, İŞLETME Mİ?
Çin'in liman stratejisinde iki temel yöntem göze çarpıyor:
Sahiplik (ownership): Çinli devlet destekli firmalar (özellikle COSCO ve CMPort) bazı limanların doğrudan hissedarı. Bu, kalıcı ve güçlü bir kontrol biçimi.
İşletme hakkı (lease/operation): Çinli şirketler bazı limanları uzun vadeli kiralama yoluyla işletiyor. Bu modelde genellikle limanı modernize etmek veya inşa etmek karşılığında kullanım hakkı elde ediliyor.
STRATEJİK LİMANLAR LİSTESİ
Asya
Gwadar Limanı (Pakistan) – 40 yıllığına Çin'e tahsisli.
Hambantota Limanı (Sri Lanka) – 99 yıllığına Çinli firmalar işletiyor.
Kyaukpyu (Myanmar) – Çinli yatırımcıların kontrolünde.
Kuantan (Malezya) – Ortaklıkla işletiliyor.
Afrika
Doraleh Limanı (Cibuti) – Çin inşa etti ve işletiyor.
Süveyş Kanalı çevresi (Mısır) – Çinli firmaların sanayi bölgeleri ve liman yatırımları var.
Orta Doğu
Khalifa Limanı (BAE) – Çinli firmaların terminal işletmesi mevcut.
Cidde Limanı (Suudi Arabistan) – Modernizasyon yatırımı aldı.
Avrupa
Pire Limanı (Yunanistan) – COSCO, %67 hisseyle çoğunluk sahibi.
Zeebrugge Limanı (Belçika) – COSCO işletiyor.
Valensiya (İspanya) – Çinli şirketler altyapı ortağı.
Hamburg (Almanya) – COSCO, bir terminalde azınlık hissedar.
Amerika Kıtası
Chancay Limanı (Peru) – COSCO’nun büyük ölçekli yeni yatırımı.
Panama Colon Limanı – China Landbridge Group tarafından inşa edildi.
Jamaika Kingston Terminali – 30 yıllığına CMPort tarafından işletiliyor.
Brezilya ve Şili – Çinli firmalar bazı limanlarda azınlık hissedar.
ABD Long Beach Terminali – Çinli COSCO geçmişte işletti, ancak güvenlik gerekçesiyle 2019’da devredildi.
ÇİN’İN TİCARET AĞI: YENİ İPEK YOLLARI
Bu küresel liman yatırımları, sadece ekonomik değil, aynı zamanda jeopolitik bir stratejinin parçası. Çin'in Bir Kuşak Bir Yol (BRI) girişimi kapsamında oluşturduğu bu altyapı ağı, iki temel güzergâhtan oluşur:
1. Kara İpek Yolu Ekonomik Kuşağı
Çin’den başlayarak Orta Asya, Rusya, İran ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya uzanan demiryolu ve karayolu ağı. Pekin'den Londra’ya kadar uzanan tren seferleri bu hattın sembolü oldu.
2. Deniz İpek Yolu
Çin’in güney limanlarından başlayarak Güneydoğu Asya, Hint Okyanusu, Afrika boynuzu, Süveyş Kanalı ve Akdeniz üzerinden Avrupa’ya uzanır. Çin’in dünya genelindeki liman yatırımları da bu güzergâhlar boyunca konumlandırılmıştır.
Kaynakça:
https://www.osw.waw.pl/en/publikacje/analyses/2025-03-11/a-major-reshuffle-ports-china-sells-its-terminals-to-us
https://carnegieendowment.org/posts/2025/02/examining-the-prcs-strategic-port-investments-in-the-western-hemisphere-and-the-implications-for-homeland-security?lang=en
https://www.americaeconomia.com/en/node/290316
https://www.investopedia.com/terms/o/one-belt-one-road-obor.asp?utm_source=chatgpt.com
https://www.cfr.org/backgrounder/chinas-massive-belt-and-road-initiative?utm_source=chatgpt.com
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_ports_in_China
https://inovakademi.com/dunyadaki-limanlar/#:~:text=Shanghai%2C%20%C3%87in%20%E2%80%93%20Shanghai%20Liman%C4%B1%2C,ile%20b%C3%BCy%C3%BCk%20bir%20hacme%20sahiptir.
https://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%BCnyan%C4%B1n_en_i%C5%9Flek_konteyner_limanlar%C4%B1_listesi
https://stratejikortak.com/2025/03/cinin-afrikanin-30-ulkesindeki-limanlari-harita.html
https://www.basenton.com/tr/what-are-the-ports-for-logistics-from-china-to-the-usa/
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cinin-peruda-insa-ettigi-chancay-limani-pasifik-ticaretini-yeniden-sekillendirecek/3395366
https://www.gzt.com/z-raporu/pekinin-kuresel-guc-oyunu-denize-hkim-olan-ticarete-hkim-olur-3768298
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder