ÖZGÜRLÜĞÜN ÜÇ ZİNCİRİ

                      fotoğraf. Vikipedi

Nevin BİLGİN 

Diogenes, M.Ö. 404-323 yılları arasında yaşamış, Antik Yunan’ın en sıra dışı filozoflarından biridir. Felsefe tarihinde çokça tartışılmış ve bazen gülünmüş, bazen saygıyla anılmış bir isimdir. Ama kim ne derse desin, o hayatı boyunca tek bir şeyi savundu: Gerçek özgürlük.

Peki bu özgürlük nedir? Diogenes’in mensubu olduğu Kinik felsefe (Cynicism), insanın sade, doğal ve dürüst bir hayat yaşaması gerektiğini savunur. Kinik kelimesi Yunanca “köpek gibi” anlamına gelir. Çünkü bu felsefenin kurucuları, toplumun değer yargılarını tanımaz, doğaya uygun yaşar, rahatına ve lükse yüz çevirirdi. Diogenes de bu yüzden halk tarafından “Köpek” lakabıyla anılırdı – ve bu lakabı bir onur nişanı gibi taşırdı.

Diogenes’in hayatı tam bir protesto gibiydi. Pazar yerinde büyük bir seramik küpün (fıçıya benzer bir kap) içinde yaşadı. Ne evi vardı ne eşyası. Artık yemekleri yedi, yalınayak gezdi, gösterişe ve şöhrete gülüp geçti. Bir gün sokakta elinde fenerle dolaşırken ona neden böyle yaptığını sordular. Cevabı şuydu:

“Gündüz vakti dürüst bir adam arıyorum.”

Çünkü ona göre insanlar erdemi unutmuş, para ve statü peşinde koşarken içlerindeki insanlığı kaybetmişti.

Ama Diogenes’in en çok dikkat çeken düşüncelerinden biri, insanların üç temel arzunun esiri olmasıdır. Ona göre insanlar üç tür köleliğin zincirine vurulmuştur:

Yemeğe Kölelik: Sürekli yemek düşünen bir insan, midesinin esiridir. Gerçek ihtiyaçtan fazlası, sadece bağımlılıktır.

Cinselliğe Kölelik: Şehvetin peşinde koşan insan, aklını ve ruhunu kaybeder. Arzuların oyuncağı olur.

Uykuya Kölelik: Aşırı uykuya düşkünlük tembelliktir. Zamanı öldürür, hayattan çalar.

Diogenes’e göre bu üç bağımlılıktan kurtulamayan insan, istediği kadar zengin ya da güçlü olsun, aslında köledir.

Onun düşüncesine göre gerçek özgürlük; azla yetinmek, doğaya dönmek ve toplumun beklentilerine göre değil, vicdanına göre yaşamaktır. Kinik felsefe tam da bunu öğretir. Bugünün dünyasında – her şeyin gösterişe döküldüğü, insanların tüketim yarışına girdiği bu çağda – Diogenes’in sesi hâlâ çok güçlü duyuluyor.

O bize diyor ki:

“Gölge etme, başka ihsan istemem.”

Bu söz, Büyük İskender’e karşı söylenmişti. Ama aslında hepimize söyleniyor. Çünkü bazen bizi engelleyen en büyük şey, başkalarının gölgesi altında yaşamaya çalışmamızdır.

Kaynakça: 

https://history.howstuffworks.com/historical-figures/diogenes.htm

https://quotesfromthepast.com/diogenes-the-cynics-quotes-are-sometimes-astonishing-but-always-insightful/