İBRAHİM ANLAŞMALARI NEDİR

VE TBMM’DEKİ DURUMU

NEVİN BİLGİN

İbrahim Anlaşmaları, 2020 yılında İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında imzalanan ve sonrasında Bahreyn, Sudan ve Fas gibi ülkelerin de katılımıyla genişleyen bir normalleşme sürecidir. Anlaşmalar, ABD’nin arabuluculuğunda gerçekleşmiş ve İsrail’in bazı Arap ülkeleriyle diplomatik ilişkiler kurmasını sağlamıştır. Anlaşmaların temel amacı, Orta Doğu’da diplomatik ve ekonomik işbirliğini artırmak, İsrail ile Arap ülkeleri arasında uzun süredir süregelen gerginlikleri azaltmak ve İran’a karşı bölgesel bir denge kurmaktır.

Bu süreç, bölgeyi sadece siyasi değil ekonomik olarak da yeniden şekillendirmeyi hedeflemiş, ticaret, teknoloji, sağlık, enerji ve savunma alanlarında çeşitli işbirliklerini gündeme getirmiştir. Filistin meselesinin bu süreçte ikinci planda kaldığı yönündeki eleştiriler ise hem Arap kamuoylarında hem de bazı diplomatik çevrelerde tartışılmaya devam etmektedir.

Türkiye ise uzun süre İsrail ile ilişkilerinde dalgalı bir seyir izlemiştir. 2022 itibarıyla başlayan karşılıklı büyükelçi atamaları ve diplomatik diyaloğun yeniden kurulması, Türkiye-İsrail ilişkilerinde yeni bir sayfa açılmasına neden olmuştur. Bu gelişmeler, Türkiye'nin İbrahim Anlaşmaları bağlamında İsrail'le ekonomik ve siyasi ilişkileri yeniden canlandırma adımı olarak yorumlanmıştır.

Bu çerçevede, 17 Temmuz 2025 tarihinde TBMM Dışişleri Komisyonu toplanarak, Türkiye ile İsrail arasında yapılan bazı anlaşmaların uygun bulunduğuna dair kanun tekliflerini gündeme aldı. Komisyon, toplam beş uluslararası anlaşma teklifini değerlendirip kabul etti. Bu teklifler arasında, İsrail ile ulaştırma, denizcilik ve teknik işbirliği gibi alanlara yönelik anlaşmalar da yer aldı. 

Toplantıda sadece teknik onaylar değil, aynı zamanda bu yeni dönem ilişkilerinin olası stratejik etkileri de gündeme geldi. Türkiye-İsrail yakınlaşmasının bölgesel güvenlik dengelerine, enerji politikalarına ve özellikle Filistin meselesine etkileri üzerine değerlendirmeler yapıldı. Komisyon üyeleri, bu süreçte Türkiye’nin dış politikasının yönünü ve çıkarlarını da tartıştı. İsrail’in İran ve Suriye politikaları, NATO ilişkileri ve ABD ile olan ortak stratejik hedefleri de toplantının konuşulan başlıkları arasındaydı.

 İbrahim Anlaşmaları, sadece İsrail ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkileri değil, aynı zamanda bölgesel dengeleri de dönüştüren bir süreci ifade etmektedir. Türkiye’nin bu süreçte İsrail ile yakınlaşması, TBMM’de de kurumsal bir zemine oturtulmuş; diplomatik, ekonomik ve güvenlik boyutlarıyla resmi olarak tartışılmıştır. 17 Temmuz 2025 tarihli TBMM Dışişleri Komisyonu toplantısı, bu sürecin Türkiye açısından nasıl şekilleneceğine dair önemli bir adım olarak değerlendirilebilir.

Kaynakça: 

https://dergipark.org.tr/tr/pub/odak/issue/81721/1410769

https://www.state.gov/the-abraham-accords

https://dipam.org/rapor-ibrahim-anlasmasinin-jeopolitik-sonuclari/

https://www.indyturk.com/node/760369/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/i%CC%87sraille-normalle%C5%9Fme-ve-i%CC%87brahim-anla%C5%9Fmalar%C4%B1

https://www.facebook.com/Prof.Dr.VahitKirisci/posts/tbmmmilli-savunma-komisyonu-taraf%C4%B1ndan-d%C3%BCzenlenen-ibrahim-anla%C5%9Fmalar%C4%B1-ve-ortado%C4%9F/707525091899499/