BURJUVADAN SOSYALİST OLUR MU?
MARX VE ENGELS'İN BURJUVA SOSYALİSTLERİNE BAKIŞI
"DÜZENİN SOL KANADI"
BURJUVA SOSYALİZMİ VE HAYIRSEVERLİKLERİNİN ANLAMI
İNŞAAT ŞİRKETLERİNİN FİLORMONİ ORKESTRALARI, NÜKLEER TESİSLERİN BURS DAĞITMASI, YARDIM KURULUŞLARI VE VAKIFLAR
NEVİN BİLGİN
Sosyalizm ve komünizm tartışmalarında burjuva sınıfı, yalnızca karşıt bir güç değil, aynı zamanda tarihsel ilerlemenin zorunlu bir aşaması olarak değerlendirilmekte.
Feodalitenin çözülüşüyle birlikte yükselen burjuvazi, kapitalist düzenin ekonomik, siyasal ve kültürel temellerini inşa etmiştir. Üretim güçlerini görülmemiş ölçüde geliştirmiş, dünyayı pazarlar ağıyla birbirine bağlamıştır. Fakat aynı zamanda, işçi sınıfını sömürünün en çıplak biçimiyle karşı karşıya bırakmıştır.
Burjuva Sosyalizmi ve Filantropizmin Maskesi
Marx ve Engels’in Komünist Manifesto’da özellikle dikkat çektiği bir kavram bulunmakta; burjuva sosyalizmi.
Bu, kapitalist düzeni eleştiriyor gibi görünen, fakat özünde onun devamını sağlayan bir anlayış. Burjuva sosyalistleri, toplumdaki eşitsizlikleri, sefalet ve işçi sorunlarını kabul ederken, çözüm olarak kapitalizmi aşmayı değil, onu onarmayı önermektedir.
Bu noktada filantropizm yani “hayırseverlik” devreye girer. Filantropizm, burjuvazinin en sık başvurduğu ideolojik araç. Fakirlere yardım kampanyaları, işçilere burslar, açılan hastaneler, kurulan vakıflar… Bunların her biri görünüşte iyilik taşıyor, ancak özünde sermaye düzenini meşrulaştırıyor. Çünkü yoksulluğun kaynağı olan sömürü düzeni değişmeden kalıyor, sadece yaraları pansuman edebiliyor.
Marx’ın deyimiyle bu tür girişimler, “yoksulluğu tedavi eder, ama ortadan kaldırmaz; sefaletin varlığını azaltmaz, aksine sürdürülmesini sağlar.”
Filantropizm, burjuvazinin kendini “toplumun vicdanı” olarak sunma biçimi. "Yoksullara verilen bir parça ekmek, fabrikalarda alınan artı-değerin üzerini örtmektedir" eleştirisi yapılmaktadır. Böylece sermaye, hem maddi gücünü hem de ahlaki üstünlük görüntüsünü korumaktadır.
Bu noktada en temel soru ortaya çıkar: Burjuvadan sosyalist olur mu? Marx ve Engels’in yanıtı açık:
Burjuva kökenli bireyler, kendi sınıf çıkarlarına karşı bilinçli bir tercih yaparak işçi sınıfının safına geçebilirler. Tarihte bunun örnekleri vardır. Ancak bu, tek tek bireylerin tutumunu aşar. Bir bütün olarak burjuva sınıfı, kendi varlığını inkâr edecek bir ideolojiyi kalıcı biçimde benimseyemez.
Bu nedenle “burjuva sosyalizmi” denen şey, devrimci bir program değil, düzenin sol kanadı olarak işlev görür.
Sermaye düzenini yıkmak yerine onu ayakta tutmaya çalışır. Marx ve Engels’in eleştirisi de tam buradadır: Burjuva sosyalizmi, sermayenin yardımsever yüzüdür ama asla işçi sınıfının gerçek kurtuluşu değildir.
Komünizmde Burjuvazinin Tarihsel Rolü
Komünist teori, burjuvaziyi ebedi bir düşman değil, tarihsel bir zorunluluk olarak görmektedir. Kapitalizm olmadan proletarya sınıfı doğmaz, modern üretici güçler gelişmez. Ancak aynı süreç, burjuvazinin kendi mezar kazıcısını da yaratmaktadır; işçi sınıfı.
Kapitalizm büyüdükçe, eşitsizlikler derinleştikçe, proletaryanın devrimci potansiyeli artmaktadır.
Düzenin Sigortası mı?
Sosyalizm ve komünizm perspektifinde burjuva, çelişkili bir figür olarak görülmektedir. Bir yandan tarihsel ilerlemeyi sağlamış; öte yandan kendi varlığını sürdürmek için işçi sınıfını sömürmüş ve “yardımseverlik” gibi araçlarla sistemi yeniden üretmiştir.
Bugün hâlâ burjuva sosyalizminin farklı görünümlerini görmek mümkündür: şirketlerin “sosyal sorumluluk projeleri”, milyarderlerin vakıfları, bağış kampanyaları… Hepsi aynı sorunun farklı versiyonları olarak görülmekte ve "sermaye, toplumu değiştirmeden kendini aklamaya çalışıyor" eleştirisi yapılmaktadır.
Komünizmin hedefi, bu döngüyü kırmaktır. Yoksulluğu ortadan kaldırmanın yolu, burjuvazinin filantropik iyiliklerinden değil, sınıfların tamamen ortadan kalkmasından geçmektedir.
Kaynakça.
https://tr.internationalism.org/duenyadevrimi/201207/400/burjuva-solu-nedir-1
https://gelenek.org/burjuva-aydinlanmaciliginin-tukenisi-ve-sosyalist-aydinlanmacilik/
https://bianet.org/yazi/sosyalist-ulkelerde-burjuvazi-nasil-dogdu-ve-zenginlesti-117249
https://marksist.net/elif-cagli/kucuk-burjuvanin-anatomisi
Marx, Engelgs. Komünist Manifesto
Marx, Karl. Komünist Manifesto ve Hakkında Yazılar
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder