DÜNYANIN GÖLGE ORDULARI
MODERN SAVAŞIN YENİ AKTÖRLERİ
PROFESYONEL ASKERLİK VE ÖZEL ASKERİ ŞİRKETLER
BLACKWATER'LAR, WAGNER'LAR...
Bu gölge ordular ve profesyonel askerler, dünya genelinde askeri stratejilerin ve güç dengelerinin önemli bir parçasıdır. Gölge ordular, resmi askeri güçlerin müdahale edemediği durumlarda devreye girerek, hükümetlerin çıkarlarını korumakta ve çatışma bölgelerinde etkili olmaktadırlar.
NEVİN BİLGİN
Geleneksel ordular, savaşların en belirleyici unsuru olarak görülse de, günümüzde profesyonel askerlik kavramı ve özel askeri şirketlerin (PMC'ler) yükselişi, modern savaş anlayışını kökten değiştirmektedir.
Devletlerin savaş stratejilerinde köklü değişimler yaratan bu yeni sistem, sadece cephelerde değil, küresel politik dengelerde de etkili bir güç unsuru hâline gelmiştir.
Tarih boyunca ordular, çoğunlukla zorunlu askerlik sistemine dayalı olarak kurulmuş, halktan toplanan askerler ile savaşlar yürütülmüştür. Ancak, teknolojinin ilerlemesi, savaş taktiklerinin değişmesi ve uzun süreli profesyonelleşmenin getirdiği avantajlar nedeniyle birçok ülke düzenli ordularında yalnızca profesyonel askerleri kullanmaya yönelmiştir.
Çin, Hindistan, ABD ve Rusya gibi ülkeler hâlâ büyük ölçekli zorunlu askerlik uygulamalarına sahipken, özellikle Batı ülkelerinde askerî kadrolar büyük oranda profesyonelleşmiştir. Örneğin, ABD’nin aktif askerî personelinin tamamı profesyonel askerlerden oluşurken, Almanya ve Fransa gibi Avrupa ülkeleri zorunlu askerliği tamamen kaldırarak profesyonel ordu modeline geçmiştir. Türkiye gibi ülkeler ise karma bir model uygulayarak hem zorunlu askerliği hem de profesyonel birlikleri sistemde tutmaktadır.
Özel Askeri Şirketlerin Yükselişi
Profesyonel orduların yanı sıra, 20. yüzyılın sonlarından itibaren özel askeri şirketlerin yükselişi dikkat çekmektedir.
Devletler, savaş alanlarında doğrudan varlık göstermenin getirdiği siyasi ve hukuki risklerden kaçınmak için özel askeri şirketlere yönelmeye başlamıştır. Bu şirketler, eğitimden güvenlik hizmetlerine, lojistik destekten doğrudan askeri operasyonlara kadar geniş bir yelpazede faaliyet göstermektedir.
ABD'nin Blackwater'ı (Akademi)
Özel askeri şirketler ilk olarak Afrika’daki iç savaşlarda ve ABD’nin Irak ve Afganistan’daki operasyonlarında büyük ölçüde görünür hâle gelmiştir. En bilinen örneklerden biri, ABD merkezli Blackwater’dır (günümüzde Academi olarak bilinmektedir). Irak Savaşı ve Afganistan Savaşı sırasında ABD hükümeti, pek çok operasyonunda Blackwater personelini kullanarak düzenli askerî birliklerini sahaya sürmekten kaçınmıştır. Benzer şekilde, DynCorp ve Triple Canopy gibi şirketler de ABD’nin dış operasyonlarında önemli roller üstlenmiştir.
Rusya’nın Wagner Grubu ve Yeni Nesil Paralı Askerler
ABD’de özel askeri şirketler genellikle bir denetim mekanizmasına tabi olsa da, Rusya’nın Wagner Grubu gibi yapılar, doğrudan Kremlin ile bağlantılı olmalarına rağmen resmî olarak tanınmamakta ve hukuki olarak belirsiz bir statüde faaliyet göstermektedir.
Wagner Grubu, ilk olarak 2014 yılında Ukrayna’daki Donbas çatışmalarında ortaya çıkmış, ardından Suriye ve Libya gibi bölgelerde aktif hâle gelmiştir. Rusya’nın, Wagner’i özellikle Afrika’daki operasyonlarında kullanarak bölgedeki nüfuzunu artırdığı bilinmektedir. Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali gibi ülkelerde Wagner’in yerel yönetimlerle anlaşmalar yaparak paralı askerlerini sahaya sürdüğü görülmektedir.
Bağımsız Güç Merkezine Dönüşebiliyor
2023 yılında Wagner lideri Yevgeniy Prigojin’in başlattığı başarısız ayaklanma sonrasında, grup büyük ölçüde Kremlin kontrolüne alınmış, ancak Afrika ve Orta Doğu’daki faaliyetlerine devam etmiştir. Bu durum, özel askeri şirketlerin yalnızca devlete hizmet eden yapılar olmadığını, aynı zamanda kendi çıkarlarını da ön planda tutabilecek bağımsız güç merkezlerine dönüşebileceğini göstermiştir.
Hukuki Boyutu
Özel askeri şirketler, uluslararası hukukun gri alanlarında faaliyet gösteren yapılar olarak büyük tartışmalara yol açmaktadır. Düzenli ordulara kıyasla daha az denetime tabi olmaları, onları savaş suçları ve insan hakları ihlalleri açısından tartışmalı bir noktaya taşımaktadır. Örneğin, Blackwater personelinin 2007’de Irak’ta 17 sivilin öldürülmesine neden olduğu olay, özel askeri şirketlerin hesap verebilirliği konusunda büyük endişeler doğurmuştur.
Hibrit Savaş ve Geleceğin Orduları
Gelecekte, orduların daha da profesyonelleşmesi ve özel askeri şirketlerin etkinliğinin artması beklenmektedir. Artan teknolojik savaş sistemleri, insansız hava araçları (İHA) ve yapay zekâ destekli savaş mekanizmaları, klasik zorunlu askerlik sistemlerini giderek daha işlevsiz hâle getirmektedir. Bunun yerine, küçük, profesyonel ve yüksek eğitimli birliklerin kullanıldığı hibrit savaş modellerinin yaygınlaşacağı öngörülmektedir.
Ülkelerin Asker Sayıları
Dünya genelinde ülkelerin aktif askeri personel sayıları, ulusal güvenlik ve savunma stratejilerinin önemli bir parçasıdır. İşte bazı ülkelerin aktif askeri personel sayıları:
Ek
Öte yandan dünyadaki ülkelerin resmi ordularına baktığımızda aktif asker sayısı ise şöyle:
| Ülke | Aktif Asker Sayısı |
|------|--------------------|
| Çin | 2,035,000 |
| Hindistan | 1,455,550 |
| Amerika Birleşik Devletleri | 1,328,000 |
| Rusya | 1,320,000 |
| Kuzey Kore | 1,320,000 |
| Ukrayna | 900,000 |
| Pakistan | 654,000 |
| İran | 610,000 |
| Güney Kore | 600,000 |
| Vietnam | 600,000 |
| Türkiye | 355,200 |
Kaynakça:
https://www.askernoktasi.org/amerika-askeri-rutbeler.html?form=MG0AV3
https://tr.wikipedia.org/wiki/Amerika_Birle%C5%9Fik_Devletleri_Silahl%C4%B1_Kuvvetleri?form=MG0AV3
https://tr.wikipedia.org/wiki/Profesyonel_ordu
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/321560
https://www.savunmasanayist.com/tskda-artik-cogunluk-profesyonellerde/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Wagner_Grubu
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2821813
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rus-paramiliter-grup-wagner/2975388
https://m5dergi.com/dunya/rus-wagnerin-parali-askerleri-afrikada-9-ulkeye-yayildi/
https://gazeteoksijen.com/dunya/wagner-rus-komutanlara-savas-ilan-etti-181929
https://tr.wikipedia.org/wiki/Amerika_Birle%C5%9Fik_Devletleri_Silahl%C4%B1_Kuvvetleri
https://www.indyturk.com/node/497396/d%C3%BCnya/blackwater-ve-wagner-aras%C4%B1nda-d%C3%BCnya-sava%C5%9Flar%C4%B1n%C4%B1-paral%C4%B1-askerler-mi-y%C3%BCr%C3%BCt%C3%BCyor
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder