ÜNLÜLERİ KENDİSİNE AŞIK EDEN KADIN:  Lou Andreas-Salomé

FRİEDRİCH NİETZCHE, RİLKE VE FREUD'UN AŞIK OLDUĞU SALOME KİMDİ? 

                                                             Fotoğraf: Vikipedi

NEVİN  BİLGİN 

Lou Andreas-Salomé, yalnızca güzelliğiyle değil, keskin zekâsı, entelektüel merakı ve özgür ruhuyla da yaşadığı dönemin en dikkat çekici kadınlarından biri oldu. 

Filozof Friedrich Nietzsche, şair Rainer Maria Rilke ve psikanalist Sigmund Freud gibi büyük düşünürler onun hayatına girdi; kimi aşkına karşılık bulamadı, kimi onunla olan ilişkisinden derin ilham aldı. 

Ancak Salomé, kendisini bir erkeğin gölgesinde tanımlamayı reddetti. O, sadece bir ilham perisi değil, kendine ait fikirleri, tutkuları ve idealleri olan bir kadındı.

Özgürlüğe Adanmış Bir Hayat

1861 yılında St. Petersburg’da dünyaya gelen Salomé, küçük yaşlardan itibaren içinde bulunduğu toplumsal kalıplara sığmayacağını gösterdi. (İspanyol Yahudi bir aile) Rus kökenli aristokrat bir ailenin kızı olarak, kadınların eğitime erişiminin sınırlı olduğu bir dönemde bile, Latince, Fransızca, Almanca ve Rusçayı ileri seviyede öğrendi. Teolojiye, felsefeye ve edebiyata duyduğu ilgi, onun entelektüel çevrelere girmesini sağladı.

Dönemin katı ahlak anlayışı içinde, bir kadının zekâsıyla öne çıkması her zaman hoş karşılanmıyordu. Ancak Lou, kendisini evlilik, annelik ya da geleneksel rollerle tanımlamayı reddederek özgür bir hayatı seçti. Evlilikten kaçınması, erkeklerle olan ilişkilerinde belirli sınırlar koyması ve kendi bağımsız düşüncelerini savunması, onu hem çağdaşlarının hem de günümüzün dikkat çeken figürlerinden biri hâline getirdi.

Nietzsche, Rilke ve Freud’un Hayatındaki Kadın

Friedrich Nietzsche ile tanıştığında, filozof ona derin bir hayranlık duymaya başladı. Lou’nun zekâsı ve özgür ruhu Nietzsche’yi büyülemiş, ancak Salomé bu aşka karşılık vermemişti. Nietzsche, ona duyduğu karşılıksız aşkın etkisiyle, yazılarında “güçlü kadın” kavramını işlerken, Lou’nun reddinin onda büyük bir kırılmaya yol açtığı söylenir. Paul Rée ile birlikte entelektüel bir dostluk kuran Salomé, onunla ve Nietzsche ile üçlü bir yaşam düzeni kurmayı planladı. Ancak bu sıra dışı fikir, dönemin ahlaki değerleriyle çatıştığı için kısa sürede dağıldı.

Rainer Maria Rilke ile olan ilişkisi ise bambaşka bir boyuttaydı. Rilke, onun etkisiyle adını “René”den “Rainer”a çevirdi ve Lou ile olan aşkı, şiirlerine derin bir melankoli ve tutku kattı. Lou, ona sadece sevgili değil, aynı zamanda edebi bir akıl hocası da oldu. Birlikte uzun mektuplaşmalar yaptılar ve bu yazışmalar, edebiyat tarihinin en etkileyici mektupları arasında sayıldı. Rilke’nin ona yazdığı bir şiir, bu ilişkinin ne denli yoğun olduğunu gösteriyor:

“Gözlerin bana ne yaptığını bilseydin,

Beni nasıl çaresiz bıraktığını,

Dokunuşun hangi yaraları açtı içimde,

Ve hangi yeni yaraları sarmaladığını…”

Sigmund Freud ile olan ilişkisi ise aşkın ötesinde bir entelektüel dostluktu. Psikanalize büyük ilgi duyan Salomé, Freud’un fikirlerini yakından takip etti ve onun en önemli kadın öğrencilerinden biri oldu. Freud, Salomé’yi derin bir zihin olarak görüyordu ve onun psikanaliz üzerine yazdığı metinlerden etkilenmişti. Salomé, kadınların psikolojik dünyasına dair yazdığı çalışmalarıyla bu alana katkı sağladı.

2016 Filmi: Lou Andreas-Salomé’nin Hikâyesi Beyaz Perdede

Cordula Kablitz-Post’un yönettiği Lou Andreas-Salomé, The Audacity to Be Free (2016) filmi, onun entelektüel yolculuğunu, aşklarını ve toplumla olan mücadelesini anlatan başarılı bir biyografik yapım. Filmde Salomé’nin hayatındaki önemli dönemeçler, onun dünyaya ve aşka bakış açısı derinlemesine işleniyor. Filmde Katharina Lorenz, genç Lou’yu canlandırırken, yaşlı Salomé’yi Nicole Heesters oynuyor. Friedrich Nietzsche, Paul Rée ve Rainer Maria Rilke gibi karakterler de filmde yer alıyor.

Filmin görsel atmosferi, 19. yüzyılın entelektüel dünyasını yansıtacak şekilde tasarlanmış. Dönemin Viyana’sı, Almanya’sı ve Paris’ine dair sahneler, Salomé’nin yaşadığı dönemin entelektüel havasını seyirciye hissettiriyor. Filmde onun özgürlüğe olan tutkusu, kadın olarak bağımsız kalma arzusu ve fikirlerini hayata geçirme mücadelesi ön planda tutuluyor.

Bir İlham Perisinden Daha Fazlası

Lou Andreas-Salomé, yalnızca ünlü erkeklerin hayatına giren bir kadın olarak anılmamalıdır. O, kendi başına bir filozof, bir yazar ve bir psikanalistti. Düşüncelerini erkeklerin gölgesinde bırakmamış, kendi entelektüel yolculuğunu çizmişti. Onun yaşamı, kadınların özgürlüğü ve entelektüel bağımsızlığı adına bir manifestoydu.

                                                                          Rike ile

Bugün bile Salomé’nin ismi, özgürlük arayışının ve kadınların kendi kaderini belirleme hakkının sembollerinden biri olarak anılıyor. Nietzsche ona hayran oldu, Rilke onu sevdi, Freud onu ciddiye aldı. Ancak Lou Andreas-Salomé, her zaman kendi yolunu seçti ve dünyaya, bir kadının hem zeki hem de özgür olabileceğini kanıtladı.

Mektuplar

Nietzsche’nin, Lou Salome’ye kendisiyle “neden” evlenmesi gerektiği ile alakalı dokuz maddeden oluşan  mektubunu  birlikte okuyalım:

Sevgili Lou,

İşte evlenmemizin gerekliliği konusunda inandığım on sebep:

Sana iki kez teklif ettiğimi ve senin her seferinde reddettiğini biliyorum, ama üçüncü defanın çekiciliğini inkar edemem.

Sen ilk kadın psikanalistsin ve buna çok saygı duyuyorum.

Freud ile iyi anlaşıyorsun, diğer arkadaşlarımla da çok iyi anlaşacağına eminim.

Kadınların erotik doğaları ve cinsel farklılığın ekonomiden daha derin bir şekilde nasıl çalıştığına dair yazıları seviyorsun. Ben de çok ilgiliyim ve erotik olan her şeyden haz alırım.

İkimiz de büyük birer Ibsen hayranıyız.

Her zaman güzel kokuyorsun.

Çocuksu merakını ve pütürlü cildini seviyorum.

İkimiz de aklı eleştirmek ve nesnel gerçeği reddetmek için bir tutku paylaşıyoruz.

Yalnızım!

Onuncu maddeyi sadece Salome biliyormuş…

Kaynakça: 

https://www.google.com/search?q=Andreas+Salom%C3%A9%27nin+ad%C4%B1+Nietzsche%2C+Rilke%2C+Tolstoy%2C+Paul+R%C3%A9e%2C+Freud+gibi+alanlar%C4%B1nda+%C3%BCnl%C3%BC+isimlerle+a%C5%9Fk+dedikodular%C4%B1na+kar%C4%B1%C5%9Fm%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1r.&oq=Andreas+Salom%C3%A9%27nin+a

https://tr.wikipedia.org/wiki/Lou_Andreas-Salom%C3%A9

https://www.martidergisi.com/friedrich-nietzscheden-salomeye-mektup/

https://akilfikir.net/nietzscheyi-aglatan-kadin-lou-andreas-salome/#google_vignette

https://www.cnnturk.com/kultur-sanat/diger/lou-andreas-salomenin-hayat-hikayesi-424113

https://listelist.com/lou-andreas-salome/

https://www.neokuyorum.org/o-nietzschenin-asik-oldugu-kadindan-fazlasi-lou-salome-ve-arayislar/#google_vignette

https://metapolitik.net/lou-andreas-salome-portresi/