TEZGAH GİBİ EVLER: YEŞİLYUVA’DA KADINLARIN EMEĞİYLE DİKİLEN AYAKKABILAR

Nevin BİLGİN

Bir zamanlar siyah ruganların, kahverengi köselelerin, gri klasiklerin hüküm sürdüğü vitrinlerde artık başka bir hikâye var. Denizli'nin Yeşilyuva Mahallesi’nde, ayakkabı yalnızca bir giyim eşyası değil; bir yaşam biçimi, bir geçim yolu, bir direniş biçimi hâline gelmiş.

Üstelik bu hikâyenin başrolünde çoğunlukla kadınlar var.

Evlerin alt katları küçük birer atölyeye dönüşmüş. Bir yanda yemek kokusu yükselirken, diğer yanda dikiş makinelerinin tıkırtısı işitiliyor. Bu evler artık sadece yaşamak için değil, üretmek için de var. Tezgâh gibi çalışan bu hanelerde kadınlar, hem evin içini hem de sokağın yüzünü değiştiriyor.

Eskiden erkekler için dikilen kösele ayakkabıların yerinde şimdi rengârenk bez ve spor ayakkabılar var. Moda, Yeşilyuva'nın dar sokaklarına kadar ulaşmış ama burada başka bir şeye dönüşmüş: Her çift ayakkabı, bir çift elin sabrıyla, emeğiyle, parmak uçlarında taşıdığı nasırla dikilmiş.

Kadınlar, dikme işlemi sırasında parmaklarını korumak için ellerini sargılarla koruyor. Bu sargılar, birer iş kazası önlemi değil sadece; aynı zamanda görünmeyen bir sabrın, yıllara yayılmış emeğin sessiz birer kanıtı.

Bu kadınlar, yalnızca ayakkabı dikmiyor. Aynı zamanda kendi ayaklarıyla bastığı toprağın da kaderini yeniden yazıyor. Çünkü o ayakkabılar, yalnızca giyilmek için değil, bir hayatı sürdürmek için üretiliyor. Her çift, bir çocuğun okul masrafına, bir mutfak alışverişine, bir hastane yolculuğuna, özellikle de kadınların kendisini güvende hissetmelerini sağlayan altın zincirlere, altın bileziklere dönüşüyor. 

Sokağın önüne kurulmuş küçük tezgâhlarda dizilmişler: Kimi kırmızı, kimi lacivert, kimiyse çiçekli bezden...  Bu ayakkabılarla sadece yürünmüyor; bu ayakkabılarla ayakta duruluyor.

Ve Yeşilyuva’da, sessizce ama inatla devam eden bu üretim, bize bir şeyi hatırlatıyor: Emek, bazen büyük fabrikaların içinde değil, bir mutfağın hemen yanında, çocuk seslerinin arasında, çamaşır ipinin gölgesinde doğar.