KIBRIS’TAKİ İNGİLİZ ÜSLERİ 

İngiliz burjuvazisinin tarihsel tatil yeri

          fotoğraf 24tv

Nevin Bilgin

Kıbrıs, jeopolitik konumu nedeniyle yüzyıllardır büyük güçlerin ilgisini çeken bir ada oldu. Doğu Akdeniz’in merkezinde yer alması, hem Orta Doğu’ya hem de Avrupa’ya yakınlığı nedeniyle askeri ve stratejik açıdan kritik öneme sahip. Bu nedenle İngiltere, adayı Osmanlı’dan 1878’de kiralayıp 1925’te resmen sömürgeleştirdiğinde, Kıbrıs’ı yalnızca bir askeri üs değil, aynı zamanda Akdeniz’in cazip bir tatil durağı olarak da konumlandırdı.

İngiliz Burjuvazisinin Tatil Adası

Sömürge döneminden itibaren Kıbrıs, İngiliz burjuvazisinin gözde tatil ve emeklilik merkezlerinden biri haline geldi. Özellikle Girne ve Larnaka kıyıları, İngiliz yönetici sınıfının yazlık evler inşa ettiği bölgeler oldu. 1920’lerden itibaren İngiliz valiler, askerler ve sivil yöneticiler adanın doğal güzelliklerinden yararlanırken, ada giderek “Akdeniz’in huzurlu köşesi” olarak tanıtıldı.

II. Dünya Savaşı sonrası dönemde de İngiltere’den gelen orta ve üst sınıflar, Kıbrıs’ı uygun yaşam koşulları ve ılıman iklimi nedeniyle bir tatil ve emeklilik cenneti olarak görmeye devam etti. Özellikle 1950’lerde adada sayıları artan yazlık köyler, İngiliz burjuvazisinin ada üzerindeki sosyal varlığının bir parçasıydı. Bu kültürel miras, 1974 sonrası kuzeyde İngiliz emeklilerin yerleşim eğilimleriyle de devam etti.

Askeri Yön: Ağrotur ve Dikelya

1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla birlikte İngiltere, adadan tamamen çekilmedi. Londra-Zürih Antlaşmaları uyarınca iki bölgede kalıcı olarak egemenlik hakkını elinde tuttu: Ağrotur (Akrotiri) ve Dikelya (Dhekelia). Bugün bu bölgeler, Egemen Üs Bölgeleri (Sovereign Base Areas – SBA) statüsünde, yani uluslararası hukukta doğrudan Birleşik Krallık toprağı olarak kabul ediliyor.

·Ağrotur (Akrotiri): Limasol yakınında, Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin Orta Doğu’daki en önemli üslerinden biri. Soğuk Savaş’ta Sovyetler’e karşı gözetleme faaliyetlerinde, günümüzde ise Irak, Suriye ve Afganistan operasyonlarında kullanılıyor.

·Dikelya (Dhekelia): Larnaka’nın doğusunda, kara birlikleri ve lojistik için kullanılan üs. Aynı zamanda İngiliz askerî yönetiminin idari merkezi.

Çifte Kimlik: Tatil Adası ve Stratejik Üs

Kıbrıs böylece tarih boyunca çifte kimlik taşıdı: Bir yandan İngiliz burjuvazisinin tatil ve emeklilik mekânı, diğer yandan İngiliz ordusunun Doğu Akdeniz’deki ileri karakolu. Bugün bile Kuzey Kıbrıs’ta çok sayıda İngiliz yerleşimci ve emekli bulunurken, üsler NATO ve İngiltere’nin bölgedeki askeri varlığının temelini oluşturuyor.

Kaynakça: 

https://dergipark.org.tr/tr/pub/anasamasd/issue/85264/1507490

https://www.dw.com/tr/k%C4%B1br%C4%B1staki-i%CC%87ngiliz-%C3%BCsleri-brexit-masas%C4%B1nda/a-40930763

https://users.metu.edu.tr/kktctntm/KKTC_tarihi/ingiliz.html