ÇIPLAKLAŞTIRMA

NEOLİBERALİZM VE YURTTAŞIN ÇIPLAKLAŞTIRILMASI

SASKİA SASSEN TEORİSİ: Küresel Sermaye ve Yerel Yurttaş

NEVİN BİLGİN 

Küreselleşme ve neoliberal politikalar, modern devletlerin yurttaşlarına karşı sorumluluklarını yeniden şekillendirmiştir. 

Saskia Sassen’in “çıplaklaştırma” kavramı, bu dönüşümü anlatan bir teori. 

Çıplaklaştırma, devletin sosyal koruma mekanizmalarını terk etmesiyle yurttaşların küresel sermayeye karşı savunmasız hâle gelmesini ifade eder. 

Neoliberalizm ve Devletin Rolü

Neoliberal politikalar, devletin ekonomiye müdahalesini sınırlamayı, piyasa mekanizmalarını ön plana çıkarmayı ve kamu hizmetlerini özelleştirmeyi hedefler. Bu süreçte, devletin sosyal güvenlik işlevleri zayıflar; sağlık, eğitim ve konut gibi temel hizmetler piyasa koşullarına bırakılır. Sassen’e göre, bu durum yurttaşı ekonomik ve sosyal olarak savunmasız bırakır; devlet artık yurttaşını koruyamaz hâle gelir.

Çıplaklaştırma Kavramı

Sassen’in çıplaklaştırma kavramı, bireylerin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda hukuki ve sosyal açıdan da korunmasız bırakılması anlamına gelir. Yurttaşlar, artık devlet tarafından sağlanan güvenceye erişemeyen, piyasa ve küresel sermaye güçlerine açık bir pozisyonda kalırlar. Bu süreç, özellikle neoliberal reformların yoğun yaşandığı alanlarda gözlemlenir; örneğin işsizlik, konut krizleri, sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi ve göçmen politikalarında.

Küresel Sermaye ve Yerel Yurttaş

Neoliberalleşmeyle birlikte devlet, yurttaşın yaşamını düzenleyen ve koruyan mekanizmaları bırakırken, küresel sermaye yurttaşlar üzerinde artan bir etki alanı elde eder. Sassen, yurttaşların artık yalnızca ulusal değil, küresel ekonomik güçler karşısında da savunmasız olduğunu vurgular. Bu bağlamda, yurttaşın çıplaklaştırılması, ekonomik krizler, özelleştirme politikaları ve iş güvencesizliği ile somutlaşır.

Örnekler ve Güncel Durumu

Konut piyasası: Özelleştirme ve finansal krizler nedeniyle düşük gelirli yurttaşlar barınma hakkını kaybedebilir.

İş güvencesizliği: Geçici iş sözleşmeleri ve esnek istihdam politikaları, çalışanları ekonomik olarak savunmasız bırakır.

Göçmenler ve mülteciler: Devletin sosyal koruma mekanizmalarından yoksun bırakılan göçmenler, küresel sermayenin ve uluslararası piyasanın baskısına açık hâle gelir.

Sassen’in “çıplaklaştırma” kavramı, neoliberal politikaların yurttaş üzerindeki etkilerini anlamak için kritik bir analiz aracıdır. Devletin sosyal koruma mekanizmalarını terk etmesi, bireyleri ekonomik, hukuki ve sosyal açıdan savunmasız bırakır; küresel sermayeye açık hâle getirir.